Νίκος Λυγερός - Οι σκοποί της ζωής
Από τη διάλεξη του Νίκου Λυγερού στο Γυμνάσιο
Κοκκινοτριμιθιάς, Κύπρος 20/05/2013.
Είναι μερικοί από σας που θα ήθελαν να ξέρουν ποιο θα είναι το μέλλον στην ζωή τους. Είναι απλό: Θα πεθάνουμε όλοι. Έχουμε δει μόνο μια εξαίρεση. Κατά συνέπεια ξέρουμε ποια θα είναι η πορεία μας: γέννηση και Θάνατος. Στο ενδιάμεσο υπάρχει αυτό που λέμε ζωή. Για πολλούς από μας η ζωή στο σχολείο περιορίζεται σ'ένα λεγόμενο χάσιμο χρόνου. Είναι πολλοί από σας που πιστεύουν ότι το σχολείο είναι ένα χάσιμο χρόνου. Έχουν απόλυτο δίκιο.
(ακούγεται χειροκρότημα από τους μαθητές).
Και γι'αυτό ερχόμαστε στο σχολείο. Άρα, ας κοιτάξουμε τι σημαίνει αυτό το χάσιμο χρόνου: Κάθε μέρα μέσα από τις συμβουλές που δεχόσαστε είναι ότι πρέπει να κάνεις κάτι χρήσιμο στην ζωή σου, πρέπει να κάνεις κάτι που να σου φέρνει απολαβές, να βρείτε δουλειά. Άρα θα ήθελα να χρησιμοποιήσω το παράδειγμα του σπιτιού, για να καταλάβετε πόσο άχρηστο είναι το σχολείο.
(Ακούγονται χειροκροτήματα και επευφημίες από τους μαθητές).
Ας πούμε ότι θέλετε να φτιάξετε ένα σπίτι και σας ζητάει ο μηχανικός ποιές είναι οι απαιτήσεις που έχετε. Είναι πολύ απλό, σ'ένα σπίτι το πρώτο πράγμα που θα ζητήσετε είναι να υπάρχει τουαλέτα. Είναι για να κάνετε μια τοπική παραγωγή μεθανίου. Το δεύτερο πράγμα που θα ζητήσετε είναι να υπάρχει κουζίνα για να μπορείτε να τρώτε, γιατί άμα δε τρώτε δεν είναι ανάγκη να πάτε τουαλέτα. Στο ενδιάμεσο θα χρειαστεί και το μπάνιο. Αυτά θα είναι τα τρία κυριότερα σημεία και μετά θα περάσουμε στο "πρέπει να κάνετε κάτι το βράδυ" αλλά όπως έχετε αποφασίσει να απολαύσετε την ζωή σας, θα χρησιμοποιήσετε το κρεβάτι. Για μερικούς θα είναι για ύπνο, για άλλους θα είναι για γυμναστική.
(Ακούγονται γέλια από το κοινό).
Έχετε λοιπόν αυτό το σπίτι, που είναι βέβαια πολύ χρηστικό. Αν το σπίτι σας είναι μόνο αυτό, το να έχετε έρθει στην ζωή, ή να μην έρθετε, είναι το ίδιο. Γιατί είσαστε όπως οποιοδήποτε ζώο ή οποιοδήποτε έντομο. Στην πραγματικότητα άμα έχετε μόνο αυτά τα στοιχεία μέσα στο σπίτι σας δεν έχετε τίποτα που να είναι ανθρώπινο. Με ποια έννοια: Δεν έχετε προβλέψει χώρο όπου να χάνετε τον χρόνο σας. Κάθε σημείο του σπιτιού σας είναι χρήσιμο, άρα κάνετε μόνο χρήσιμα πράγματα και στο τέλος της ημέρας επειδή έχετε κάνει χρήσιμα πράματα και δεν έχετε χάσει χρόνο πουθενά, η επόμενη μέρα θα είναι ακριβώς η ίδια. Εντάξει, μπορεί να έχετε γαστρεντερίτιδα και να αλλάζει. Άρα σε γενικές γραμμές, θα χρησιμοποιείτε το ένα για να είσαστε οριζόντια, το άλλο για να είσαστε όρθιοι, το άλλο για να είσαστε καθισμένοι και τίποτα το καινούριο. Σε κάποια φάση μπορεί κάποιος φίλος σας ή κάποιος δάσκαλος να σας πει: Δε θα κάνεις βιβλιοθήκη; «Α, όχι όχι, δεν είναι χρήσιμη ούτε στην τουαλέτα, ούτε στην κουζίνα, ούτε στην κρεβατοκάμαρα». Αυτό που θέλω να σας πω είναι ότι μέσα στο σπίτι ο χώρος ο πιο άχρηστος για την καθημερινότητα, είναι ο χώρος όπου υπάρχουν τα βιβλία.
(Ακούγεται χειροκρότημα από τους μαθητές).
Ε, επειδή χειροκροτάτε με έναν τρόπο που φαίνεται ότι έχει σχέση με την σπονδυλική στήλη, απλώς να σας υπενθυμίσω τώρα ότι θα έχει παγίδα αυτό που θα πω.
Όταν λοιπόν λέμε ότι ο χώρος όπου υπάρχουν τα βιβλία είναι ο πιο άχρηστος σημαίνει πρακτικά ότι άμα πάτε σ'αυτό τον χώρο είναι ο χώρος όπου θα χάσετε χρόνο.
(Ακούγονται φωνές μαθητών που λένε «σωστά»).
Α, σωστά, εντάξει, ωραία. Το θέμα είναι ότι είναι πολύ απλό: Όσοι δε θα χάσουν ποτέ χρόνο στη ζωή τους, θα πεθάνουν πιο γρήγορα. Εδώ κανονικά πρέπει να χειροκροτήσετε ε; (Ακούγεται χειροκρότημα). Αυτό που μ'αρέσει σε σας, είναι ότι είναι αυθόρμητο. Η ιδέα είναι ότι άμα ο μοναδικός στόχος στην ζωή σας είναι να κάνετε κάτι χρήσιμο καθημερινά, είναι πολύ απλό, θα κάνετε μια μέρα, θα κάνετε ακριβώς το ίδιο την επόμενη μέρα, θα το κάνετε πολλές φορές, ώστε να φτάσετε επιτέλους στον θάνατό σας γατί στο τέλος θα βαρεθείτε να κάνετε το ίδιο πράμα κάθε μέρα.
Άρα, τώρα το πρόβλημά μας είναι το εξής: Ο χρόνος, από την αρχή της γέννησης μέχρι τον θάνατο λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Αυτό που προσπαθώ να σας πω είναι το εξής: Για να επενδύσετε χρόνο για να κάνετε κάτι το σπουδαίο πρέπει κάπου να τον έχετε χάσει.
(Ακούγονται λιγοστά χειροκροτήματα από τους μαθητές).
Τώρα βλέπω ότι τα χειροκροτήματα σχετίζονται με τον δείκτη νοημοσύνης, στο τέλος θα δούμε αν θα υπάρχουν. Άρα, άμα δεν χάσετε χρόνο κάπου δεν μπορείτε να τον προσφέρετε στους άλλους. Σας δίνω ένα παράδειγμα: Θέλετε να κάνετε ένα δώρο σε έναν φίλο, σε μια φίλη. Το πιο απλό -επειδή είμαστε και μια κοινωνία που δεν προσέχει καθόλου τα οικονομικά- θα πάτε λοιπόν σ'ένα μαγαζί στο οποίο θα του πάρετε ένα πολύ ακριβό δώρο για να το χαρεί περισσότερο. Όταν θα πάρετε αυτό το πολύ ακριβό δώρο θα κάνετε στην ουσία δύο κινήσεις. Ορίστε, τα χρήματα. Και μετά θα κάνετε δεύτερη κίνηση και θα πάρετε το δώρο. Δύο κινήσεις, και μετά τρίτη κίνηση όταν το δίνουμε. Δηλαδή όπως λέμε "ξεθεωθήκατε". Αυτό τώρα είναι για να αποδείξετε στον φίλο σας ότι τον αγαπάτε. Θα δείτε οτι τελικά, θα του δείξετε περισσότερο αγάπη αν χάσετε χρόνο για να φτιάξετε το δώρο. Θα μου πείτε "όχι όχι, εγώ δεν χάνω χρόνο, εγώ πρέπει να κάνω μόνο χρήσιμα πράματα στην ζωή μου: τουαλέτα, μαγειρική, κρεβάτι.
Άρα, εφόσον αποφασίζετε να κάνετε μόνο χρήσιμα πράματα θα 'χετε ένα πρόβλημα: Είναι οτι δεν θα 'χετε φίλους. Γιατί τους φίλους τους έχουμε για να χάσουμε χρόνο. Και να περνάμε καλά. Δηλαδή, πάτε με τους φίλους, σας λένε οι άλλοι -οι γονείς συνήθως- τι κάνατε με τους φίλους:
"-Περάσαμε πολύ ωραία.
-Δηλαδή τι κάνατε;
-Περάσαμε πολύ ωραία". Δηλαδή τους λέτε ότι δεν κάνατε τίποτα. Άρα, η ιδέα είναι ότι οι σχέσεις οι ανθρώπινες βασίζονται στην χρήση του χρόνου. Όσο πιο πολύ χάνουμε χρόνο τόσο πιο ανθρώπινοι γινόμαστε. Άρα στην πραγματικότητα το σχολείο που όντως είναι ένας χώρος όπου χάνουμε χρόνο, είναι ένα σημείο όπου παράγεται ανθρωπιά. Διότι σ'αυτό το σημείο θα γνωρίσετε τους συμμαθητές σας, θα γνωρίσετε άλλους ανθρώπους, που κι αυτοί θα χάσουν χρόνο επειδή έχουν αποφασίσει -πιο μεγάλοι, δάσκαλοι- έχουν αποφασίσει -κι εδώ είναι το σημαντικό να καταλάβετε για όσους νομίζουν ότι πρέπει να κάνουν κάτι το χρήσιμο- έχουν αποφασίσει οι δάσκαλοί σας να χάσουν τον χρόνο της ζωής τους για να σας προσφέρουν χρόνο σε σας. Είναι όπως λέμε μερικές φορές -το ξέρετε και πως λειτουργεί και η παράδοση- όταν θέλετε να πείτε κάτι το σημαντικό σε κάποιον λέτε: Ο θεός να παίρνει μέρες από μένα και να σου δίνει εσένα.
Είναι ακριβώς αυτό που γίνεται στο σχολείο. Άρα, το θέμα είναι ότι επειδή είναι ένα επάγγελμα έχετε την εντύπωση ότι αυτός που το κάνει κάθε μέρα δε το σκέφτεται πια. Έχετε απόλυτο δίκιο είναι μερικοί που δε το σκέφτονται πια. Αλλά είναι μερικοί που το σκέφτονται εξ'αρχής. Οι πρώτοι είναι οι λεγόμενοι καθηγητές που έχουν ανάγκη να υπάρχει ένας θεσμικός χώρος, οι άλλοι είναι οι δάσκαλοι. Όταν στην ζωή σας λοιπόν αποφασίσετε ότι για να υπάρχει ζωή πριν τον θάνατο θα πρέπει να χάσετε χρόνο για να έχετε ανθρώπινες σχέσεις, τότε θα καταλάβετε ότι για να έχετε ανθρώπινες σχέσεις πρέπει να έχετε μάθει κάτι. Γιατί άμα δεν ξέρετε απολύτως τίποτα είναι πολύ δύσκολο γιατί δεν έχετε να πείτε τίποτα στον άλλον.
Μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις μπορείτε να συνομιλείτε και να παράγετε αν θέλετε ένα κοινό έργο μέσα από την συζήτηση. Είναι πολύ απλό σκεφτείτε το κάθε φορά που μιλάτε με τους φίλους σας -και τώρα θα δείτε κάτι που θα σας τραυματίσει, είναι το εξής: Όλοι σας έχετε την εντύπωση ότι οι γονείς σας καταπιέζουν, ότι οι δάσκαλοι σας καταπιέζουν, ότι το σχολείο σας καταπιέζει, και τώρα θα κάνουμε το εξής τεστ: Ποιός έχει φίλους που δεν έρχονται ούτε απ'το οικογενειακό πλαίσιο, ούτε απ'το σχολικό πλαίσιο; Δηλαδή, στην πραγματικότητα, ο χώρος μέσα στον οποίο λέτε ότι "καταπιέζομαι" είναι ο χώρος όπου βρήκατε τους φίλους σας. Δεν ξέρω αν το έχετε ποτέ σκεφτεί ότι άμα σας έβγαζαν αυτόν τον χώρο που θα πήγαιναν οι φίλοι σας.
Σε μια φάση για τους φοιτητές μου τους είπα "Σήμερα θα κάνουμε πράγματα εκτός προγράμματος". Η πρώτη αντίδρασή τους ήταν "γιατί"? Όταν τους έλεγα σήμερα θα κάνουμε το πρόγραμμα έλεγαν "πάλι"; Εφόσον λοιπόν αλλάζουμε το πρόγραμμα μας ρωτάνε γιατί το αλλάξατε. Τι εννοώ μ'αυτό, άμα δεν είχατε τους γονείς σας και τους δασκάλους να σας φτιάχνουν το πρόγραμμά σας οι περισσότεροι από σας δεν θα ήξεραν τι να κάνουν με την ζωή τους. Δηλαδή σκεφτείτε λίγο την μέρα σας, πώς αρχίζει η μέρα, γιατί αρχίζει, κανονικά θα ήσασταν στο κρεβάτι, μετά μπορεί να πάτε και στην τουαλέτα, μετά λέτε πεινάω, το κάνετε και με ανάποδη σειρά καμιά φορά. Ξαφνικά αυτός που σας ξύπνησε για να πάτε σε έναν χώρο που είναι υποτίθεται άχρηστος-γιατί κι αυτός είναι άχρηστος-προσέξτε, είναι ακόμη πιο άχρηστος γιατί αυτός δουλεύει για να βγάλει λεφτά για να σας βάλει σ'έναν χώρο για να πληρώσει ανθρώπους άχρηστους να σας κάνουν ένα άχρηστο μάθημα.
(Ακούγονται γέλια από τους μαθητές).
Ενώ εσείς βέβαια που είσαστε πάρα πολύ έξυπνοι και όλοι αυτοί είναι ηλίθιοι, λέτε "τι καταπίεση". Σας υπενθυμίζω παλαιότερα, όταν η κοινωνία ήταν πιο "χρήσιμη" τα παιδιά δούλευαν. Διότι σου έλεγε ότι εφόσον δε θέλεις να χάσεις χρόνο πουθενά, δούλεψε για να βγάλεις το μεροκάματό σου. Μετά, σιγά σιγά η κοινωνία εξελίχθηκε λόγω ανθρωπότητας, και είπε ότι αυτό είναι απαράδεκτο, πρέπει τα παιδιά να έχουν χρόνο να μάθουν πράματα και μετά να επιλέξουν στην ζωή τους το επάγγελμα που τους εκφράζει, και όχι να το κάνουν εξ'αρχής, χωρίς καμία γνώση. Την ώρα λοιπόν που αποκτάτε γνώσεις έχετε την εντύπωση ότι χάνετε χρόνο. Ξαναέρχομαι λοιπόν στο παράδειγμα του βιβλίου: Πόσοι από σας έχουν διαβάσει ήδη βιβλίο;
(ακούγεται ένα σούσουρο από τους μαθητές και σηκώνονται κάποια χέρια)
Α, βλέπετε υπάρχουν και αντιστασιακοί που δεν έχουν ανοίξει ποτέ. Πόσοι απο σας έχουν διαβάσει βιβλίο εξωσχολικό;
(Συνεχίζεται το σούσουρο πιο έντονα και σηκώνονται πάλι χέρια από τους μαθητές, αυτή την φορά λιγότερα).
Ωραία, κατεβάζουμε τα χέρια. Όχι γιατί θα αποδείξουμε ότι είσαστε ηλίθιοι
(ακούγονται γέλια από τους μαθητές)
εφόσον, προσέξτε, την ώρα που ανοίγετε το βιβλίο και διαβάζετε τις σελίδες δεν κάνετε τίποτα. Θυμάστε οτι είχατε πει οτι τα βιβλία είναι άχρηστα; Άρα, ξέρετε οτι είναι άχρηστα αλλά διαβάζετε και εξωσχολικά βιβλία. Δηλαδή έχετε ήδη την ίδια ασθένεια με τους γονείς, έχετε αρχίσει να κάνετε πράγματα άχρηστα. Στην πραγματικότητα την ώρα που διαβάζετε το βιβλίο χάνετε χρόνο γιατί δεν κάνετε τίποτε άλλο.
Το πρώτο που μπορείτε να παρατηρήσετε είναι ότι αν διαβάζετε ένα βιβλίο της επιλογής σας, εφόσον το διαβάσετε, ευχαριστηθήκατε. Τώρα το ερώτημα, αν αυτό σας απασχολεί, είναι αν ευχαριστηθήκατε περισσότερο διαβάζοντας αυτό το βιβλίο ή πηγαίνοντας στην τουαλέτα, ή πηγαίνοντας στο κρεβάτι, ή πηγαίνοντας στην κουζίνα. Όταν θα τα συγκρίνετε θα δείτε ένα πράγμα που είναι πολύ περίεργο: Είναι ότι μπορούμε να διαβάζουμε βιβλία κάθε μέρα, χωρίς να μας ενοχλεί, ενώ είναι ανούσιο και άχρηστο, κι αυτό μας επιτρέπει να εξελιχθούμε, γιατί όπως λέει ο Ηράκλειτος, δεν μπαίνεις ποτέ δύο φορές στον ίδιο ποταμό. Γιατί ο ποταμός κυλάει συνεχώς, άρα μπαίνεις μία κι όταν θα ξαναμπείς έχει κυλήσει, δεν είναι το ίδιο σημείο. Είναι το ίδιο λοιπόν που γίνεται με την τροφοδότηση του βιβλίου. Όταν διαβάζετε βιβλία στην πραγματικότητα το ένα επηρεάζει το άλλο. Γι'αυτό το λόγο συχνά όταν σας αρέσει κάτι θέλετε να διαβάσετε ένα βιβλίο π.χ. του ίδιου συγγραφέα, ή της ίδιας θεματολογίας. Βλέπω εδώ πολλές σημαίες (στην αίθουσα υπήρχαν κρεμασμένες πολλές σημαίες διάφορων κρατών). Στα Τσέχικα υπάρχει μια παροιμία που λέει: Όσες πιο πολλές γλώσσες ξέρεις, τόσο πιο ανθρώπινος είσαι. Η ιδέα ποια είναι: Γιατί να μάθουμε άλλες γλώσσες εφόσον ήδη με μία αρκούμαστε.
Είναι ότι η φύση του ανθρώπου είναι ότι του αρέσει να λέει με διαφορετικό τρόπο τα ίδια πράγματα. Γιατί έτσι αυτό του επιτρέπει να δώσει την δική του άποψη. Αυτό που σας ενοχλεί μερικές φορές στην πληροφορική είναι ότι οι υπολογιστές απαντάν πάντοτε με τον ίδιο τρόπο. Κι όταν δεν είστε καλοί στην πληροφορική σας λένε πάντοτε ότι έχετε λάθη. Αν το σκεφτείτε, οι στόχοι της ζωής μας τοποθετούνται πάνω σ'ένα σύστημα αξιακό το οποίο είναι: Αν κάνω κάτι το πολύ χρήσιμο, σίγουρα σε βάθος χρόνου θα είναι άχρηστο. Να θυμάστε λοιπόν όταν κάνετε κάτι πολύ χρήσιμο να θυμάστε την τουαλέτα. Είναι πάρα πολύ χρήσιμο, αλλά ότι πήγατε δε πήγατε πραγματικά δε μας ενδιαφέρει καθόλου.
Όταν κάνετε κάτι που μπορεί και να μη φαίνεται χρήσιμο να θυμάστε ότι υπάρχει πιθανότητα να το θυμάστε. Δηλαδή, άμα σας πω: Θυμάστε παιδικές αναμνήσεις. Θα δείτε ότι οι παιδικές αναμνήσεις που θυμάστε, πολύ συχνά δεν έχουν καμία σχέση με τις στιγμές που ήταν χρήσιμες. Ήταν οι άχρηστες στιγμές οι οποίες παράγουν μνήμη. Επειδή παράγουν μνήμη μπορείτε μετά εσείς να σκεφτείτε ότι "εγώ, ως άνθρωπος είμαι αυτός που θυμάται αυτό, αυτό κι αυτό". Άρα η μνήμη σας αποθηκεύει πράγματα που εκείνη την στιγμή δε σας φαινόταν και τόσο ουσιαστικά. Όμως μετά από χρόνια θυμάστε αυτά. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι οι στόχοι της ζωής μας καθορίζονται από μία πράξη η οποία είναι μη αναστρέψιμη. Δηλαδή επιλέγουμε να πάμε από δω ή από δω (και δείχνει με το χέρι του δύο κατευθύνσεις). Όσο η ζωή είναι μονόδρομος -δηλαδή από την γέννηση ως τον θάνατο είναι απλώς μονόδρομος- δεν έχετε καμία επιλογή, θα λέγαμε ότι όλα παν καλά. Μόλις έχετε επιλογές πρέπει να αποφασίσετε ποια επιλογή δε θα πάρετε.
Πολύ συχνά νομίζουμε ότι οι άνθρωποι που είναι έξυπνοι και θυμούνται πολλά πράγματα αποθηκεύουν πολλές μνήμες. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος όταν είναι έξυπνος, αυτό που κάνει είναι ότι πετάει τα άχρηστα. Ποιά αποφασίζει ότι είναι άχρηστα; Είναι αυτά που η κοινωνία σε τοπικό επίπεδο -δηλαδή μέσα από μένα- θεωρεί ότι είναι χρήσιμη. Αν κάποτε θυμάστε την τουαλέτα είναι επειδή δεν είχε χαρτί. Δηλαδή άμα λειτουργεί κανονικά δεν υπάρχει λόγος να την θυμάστε. Όταν λοιπόν γίνεται κάτι το παράξενο ο άνθρωπος το αποθηκεύει, γιατί είναι μια επιλογή, και πως το διαχειρίζεται. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι το εξής: Όταν έχετε έναν στόχο έχετε την εντύπωση ότι ανήκει στην στρατηγική του στόχου. Ο στόχος είναι εκτός στρατηγικής. Ανήκει σε άλλον... το ονομάζουμε εμείς "μετά-στρατηγική".
Το θέμα είναι αν έχουμε όραμα. Άρα, κοιτάξτε πως πάει: Το πρώτο επίπεδο είναι η πραγματικότητα, είναι αυτό που ζούμε καθημερινά και έχουμε την εντύπωση ότι δεν αλλάζει καθόλου. Μετά υπάρχει η πράξη που μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα. Μετά υπάρχει το όραμα που μπορεί να δώσει μια εικόνα στο τι μπορούμε να κάνουμε. Είναι -μπορεί για σας- το επάγγελμα που θα θέλατε να κάνετε. Και για να σας πω ότι μερικές φορές δεν σκεφτόμαστε πραγματικά αυτά που λέμε θα σας δώσω ένα παράδειγμα που χρησιμοποιήσαμε σ'ένα σχολείο στην Ελλάδα. Αυτοί ήταν ακόμα πιο αντιδραστικοί από εσάς, έλεγαν ότι πρέπει να κλείσουν το σχολεία.
Άρα λέμε «πολύ ωραία, ας πούμε ότι κλείνει το σχολείο, τι δουλειά θες να κάνεις»; Και το πρώτο επάγγελμα που μου είπε μια μαθήτρια είναι: νηπιαγωγός. Της λέω:
-Άμα έχουμε κλείσει τα σχολεία δεν υπάρχει πια νηπιαγωγείο.
-Ε ναι αλλά κύριε εμένα αυτό μ'αρέσει.
-Σ'αρέσει κάτι που έχουμε κλείσει. Λέει:
-Γιατί το κλείσαμε;
-Αφού αποφασίσαμε δημοκρατικά να το κλείσουμε γιατί ήταν άχρηστο.
-Ναι αλλά εγώ αγαπάω τα παιδιά. Λέω:
-Θα τα αγαπάς διαφορετικά. Θέλω να πω ότι, πόσοι από σας έχουν επιλέξει στην ζωή τους να κάνουν ένα επάγγελμα που δε σχετίζεται με το σχολείο;
(Σηκώνονται μερικά χέρια μαθητών).
Ωραία, για να ακούσω μερικά επαγγέλματα, στην σειρά, εδώ: και δείχνει έναν μαθητή ο οποίος απαντάει: -Γεωργός. -Ωραία. Άρα, θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Ο γεωργός, είναι πολλοί από σας που πιστεύουν δεν έχει σχέση με το σχολείο. Ωραία, άρα είναι πολύ απλό: Πρώτα απ'όλα, για να είσαι γεωργός πρέπει να ξέρεις τι φυτεύεις. Για να ξέρεις τι φυτεύεις πρέπει να έχεις βασικές γνώσεις -στην πραγματικότητα βιολογία. Όταν μετά θα σου πει κάποιος ειδικός θα πρέπει να βάλεις λίπασμα. Επειδή εσύ δεν έχεις κάνει ποτέ χημεία λες "εντάξει, θα βάλω". Άρα κουβαλάς απλώς τσουβάλια και τα βάζεις. Μετά δεν έχει απόδοση, λες "τι να κάνω", το ξαναπετάς.
Στην πραγματικότητα έχεις μια εξάρτιση γιατί δεν έχεις ιδέα πως λειτουργεί. Άρα, πιο φυσιολογικό είναι να τα βγάλουμε πέρα όπως έχουν. Στην γεωργία - γι'αυτό και έχουμε και τους γεωπόνους, για να βοηθήσουν τον γεωργό- είναι οτι θα'χει ενδιαφέρον να το σκεφτείς μήπως θα σκεφτόσουν να κάνεις και γεωπόνος. Μπορεί και να σ'ενδιαφέρει. Γεωργός, και βέβαια να την κάνεις σαν δουλειά, έχει σημασία, απλώς να καταλάβετε ότι πρέπει να έχετε μερικές γνώσεις. Άμα πάρουμε όλα τα επαγγέλματα που θα επιλέξετε θα δείτε ότι θα 'ναι δύσκολο να έχετε ένα επάγγελμα που να μην έχει καμία γνώση. Κι άμα έχει γνώσεις πρέπει κάποιος να τις τιμά.
Άρα, αν θέλετε, ο πρώτος στόχος στην ζωή μας, ως άνθρωποι, είναι ο εξής: πως να μαθαίνουμε να μαθαίνουμε. Όχι να μαθαίνουμε, αλλά πως να μαθαίνουμε να μαθαίνουμε. Γιατί άμα ξέρουμε πως να μαθαίνουμε να μαθαίνουμε, τότε σιγά σιγά θα γίνουμε όλο και πιο ανθρώπινοι. Μέσα απ'αυτό το πλαίσιο θα επιλέξουμε κάτι που θα μας εκφράζει -κι είναι μερικοί από σας που θα το λένε χόμπι, άλλοι θα το λένε επάγγελμα, δεν έχει μεγάλη σημασία- σημασία έχει το εξής: Όταν είσαστε πολύ μικροί, όπως είστε τώρα, θέλετε να πάρετε πράγματα από την ζωή.
Σε κάποια φάση θα μεγαλώσετε και θα 'σαστε γονείς, τότε θα πρέπει να δώσετε.
Ωραία, το ερώτημα είναι το εξής: Τι θα έχετε πάρει για να δώσετε.
Η απάντηση είναι απλή: Θα έχετε πάρει χρόνο για να δώσετε χρόνο.
Δηλαδή, ο χρόνος είναι μαζί μας, αν δε το σκεφτόμαστε γινόμαστε άτομα της κοινωνίας και ξαναζούμε κάθε μέρα την ίδια μέρα, αν το σκεφτόμαστε τότε είμαστε μαζί του, χάνουμε χρόνο για να υπάρχει μια διαφορά μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Για να έχετε μέλλον πρέπει να το σκεφτείτε. Για να το σκεφτείτε πρέπει να αναλύσετε το παρελθόν. Για να αναλύσετε το παρελθόν υπάρχουν τα βιβλία. Ευχαριστώ πολύ, να είστε καλά. (Ακούγονται χειροκροτήματα από μαθητές και καθηγητές).
πηγή: Theo Tsiamitas Νίκος Λυγερός Λόγοι 5 Ιουνίου 2013 - Θεοδωρής Τσιαμίτας
Α, βλέπετε υπάρχουν και αντιστασιακοί που δεν έχουν ανοίξει ποτέ. Πόσοι απο σας έχουν διαβάσει βιβλίο εξωσχολικό;
(Συνεχίζεται το σούσουρο πιο έντονα και σηκώνονται πάλι χέρια από τους μαθητές, αυτή την φορά λιγότερα).
Ωραία, κατεβάζουμε τα χέρια. Όχι γιατί θα αποδείξουμε ότι είσαστε ηλίθιοι
(ακούγονται γέλια από τους μαθητές)
εφόσον, προσέξτε, την ώρα που ανοίγετε το βιβλίο και διαβάζετε τις σελίδες δεν κάνετε τίποτα. Θυμάστε οτι είχατε πει οτι τα βιβλία είναι άχρηστα; Άρα, ξέρετε οτι είναι άχρηστα αλλά διαβάζετε και εξωσχολικά βιβλία. Δηλαδή έχετε ήδη την ίδια ασθένεια με τους γονείς, έχετε αρχίσει να κάνετε πράγματα άχρηστα. Στην πραγματικότητα την ώρα που διαβάζετε το βιβλίο χάνετε χρόνο γιατί δεν κάνετε τίποτε άλλο.
Το πρώτο που μπορείτε να παρατηρήσετε είναι ότι αν διαβάζετε ένα βιβλίο της επιλογής σας, εφόσον το διαβάσετε, ευχαριστηθήκατε. Τώρα το ερώτημα, αν αυτό σας απασχολεί, είναι αν ευχαριστηθήκατε περισσότερο διαβάζοντας αυτό το βιβλίο ή πηγαίνοντας στην τουαλέτα, ή πηγαίνοντας στο κρεβάτι, ή πηγαίνοντας στην κουζίνα. Όταν θα τα συγκρίνετε θα δείτε ένα πράγμα που είναι πολύ περίεργο: Είναι ότι μπορούμε να διαβάζουμε βιβλία κάθε μέρα, χωρίς να μας ενοχλεί, ενώ είναι ανούσιο και άχρηστο, κι αυτό μας επιτρέπει να εξελιχθούμε, γιατί όπως λέει ο Ηράκλειτος, δεν μπαίνεις ποτέ δύο φορές στον ίδιο ποταμό. Γιατί ο ποταμός κυλάει συνεχώς, άρα μπαίνεις μία κι όταν θα ξαναμπείς έχει κυλήσει, δεν είναι το ίδιο σημείο. Είναι το ίδιο λοιπόν που γίνεται με την τροφοδότηση του βιβλίου. Όταν διαβάζετε βιβλία στην πραγματικότητα το ένα επηρεάζει το άλλο. Γι'αυτό το λόγο συχνά όταν σας αρέσει κάτι θέλετε να διαβάσετε ένα βιβλίο π.χ. του ίδιου συγγραφέα, ή της ίδιας θεματολογίας. Βλέπω εδώ πολλές σημαίες (στην αίθουσα υπήρχαν κρεμασμένες πολλές σημαίες διάφορων κρατών). Στα Τσέχικα υπάρχει μια παροιμία που λέει: Όσες πιο πολλές γλώσσες ξέρεις, τόσο πιο ανθρώπινος είσαι. Η ιδέα ποια είναι: Γιατί να μάθουμε άλλες γλώσσες εφόσον ήδη με μία αρκούμαστε.
Είναι ότι η φύση του ανθρώπου είναι ότι του αρέσει να λέει με διαφορετικό τρόπο τα ίδια πράγματα. Γιατί έτσι αυτό του επιτρέπει να δώσει την δική του άποψη. Αυτό που σας ενοχλεί μερικές φορές στην πληροφορική είναι ότι οι υπολογιστές απαντάν πάντοτε με τον ίδιο τρόπο. Κι όταν δεν είστε καλοί στην πληροφορική σας λένε πάντοτε ότι έχετε λάθη. Αν το σκεφτείτε, οι στόχοι της ζωής μας τοποθετούνται πάνω σ'ένα σύστημα αξιακό το οποίο είναι: Αν κάνω κάτι το πολύ χρήσιμο, σίγουρα σε βάθος χρόνου θα είναι άχρηστο. Να θυμάστε λοιπόν όταν κάνετε κάτι πολύ χρήσιμο να θυμάστε την τουαλέτα. Είναι πάρα πολύ χρήσιμο, αλλά ότι πήγατε δε πήγατε πραγματικά δε μας ενδιαφέρει καθόλου.
Όταν κάνετε κάτι που μπορεί και να μη φαίνεται χρήσιμο να θυμάστε ότι υπάρχει πιθανότητα να το θυμάστε. Δηλαδή, άμα σας πω: Θυμάστε παιδικές αναμνήσεις. Θα δείτε ότι οι παιδικές αναμνήσεις που θυμάστε, πολύ συχνά δεν έχουν καμία σχέση με τις στιγμές που ήταν χρήσιμες. Ήταν οι άχρηστες στιγμές οι οποίες παράγουν μνήμη. Επειδή παράγουν μνήμη μπορείτε μετά εσείς να σκεφτείτε ότι "εγώ, ως άνθρωπος είμαι αυτός που θυμάται αυτό, αυτό κι αυτό". Άρα η μνήμη σας αποθηκεύει πράγματα που εκείνη την στιγμή δε σας φαινόταν και τόσο ουσιαστικά. Όμως μετά από χρόνια θυμάστε αυτά. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι οι στόχοι της ζωής μας καθορίζονται από μία πράξη η οποία είναι μη αναστρέψιμη. Δηλαδή επιλέγουμε να πάμε από δω ή από δω (και δείχνει με το χέρι του δύο κατευθύνσεις). Όσο η ζωή είναι μονόδρομος -δηλαδή από την γέννηση ως τον θάνατο είναι απλώς μονόδρομος- δεν έχετε καμία επιλογή, θα λέγαμε ότι όλα παν καλά. Μόλις έχετε επιλογές πρέπει να αποφασίσετε ποια επιλογή δε θα πάρετε.
Πολύ συχνά νομίζουμε ότι οι άνθρωποι που είναι έξυπνοι και θυμούνται πολλά πράγματα αποθηκεύουν πολλές μνήμες. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος όταν είναι έξυπνος, αυτό που κάνει είναι ότι πετάει τα άχρηστα. Ποιά αποφασίζει ότι είναι άχρηστα; Είναι αυτά που η κοινωνία σε τοπικό επίπεδο -δηλαδή μέσα από μένα- θεωρεί ότι είναι χρήσιμη. Αν κάποτε θυμάστε την τουαλέτα είναι επειδή δεν είχε χαρτί. Δηλαδή άμα λειτουργεί κανονικά δεν υπάρχει λόγος να την θυμάστε. Όταν λοιπόν γίνεται κάτι το παράξενο ο άνθρωπος το αποθηκεύει, γιατί είναι μια επιλογή, και πως το διαχειρίζεται. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι το εξής: Όταν έχετε έναν στόχο έχετε την εντύπωση ότι ανήκει στην στρατηγική του στόχου. Ο στόχος είναι εκτός στρατηγικής. Ανήκει σε άλλον... το ονομάζουμε εμείς "μετά-στρατηγική".
Το θέμα είναι αν έχουμε όραμα. Άρα, κοιτάξτε πως πάει: Το πρώτο επίπεδο είναι η πραγματικότητα, είναι αυτό που ζούμε καθημερινά και έχουμε την εντύπωση ότι δεν αλλάζει καθόλου. Μετά υπάρχει η πράξη που μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα. Μετά υπάρχει το όραμα που μπορεί να δώσει μια εικόνα στο τι μπορούμε να κάνουμε. Είναι -μπορεί για σας- το επάγγελμα που θα θέλατε να κάνετε. Και για να σας πω ότι μερικές φορές δεν σκεφτόμαστε πραγματικά αυτά που λέμε θα σας δώσω ένα παράδειγμα που χρησιμοποιήσαμε σ'ένα σχολείο στην Ελλάδα. Αυτοί ήταν ακόμα πιο αντιδραστικοί από εσάς, έλεγαν ότι πρέπει να κλείσουν το σχολεία.
Άρα λέμε «πολύ ωραία, ας πούμε ότι κλείνει το σχολείο, τι δουλειά θες να κάνεις»; Και το πρώτο επάγγελμα που μου είπε μια μαθήτρια είναι: νηπιαγωγός. Της λέω:
-Άμα έχουμε κλείσει τα σχολεία δεν υπάρχει πια νηπιαγωγείο.
-Ε ναι αλλά κύριε εμένα αυτό μ'αρέσει.
-Σ'αρέσει κάτι που έχουμε κλείσει. Λέει:
-Γιατί το κλείσαμε;
-Αφού αποφασίσαμε δημοκρατικά να το κλείσουμε γιατί ήταν άχρηστο.
-Ναι αλλά εγώ αγαπάω τα παιδιά. Λέω:
-Θα τα αγαπάς διαφορετικά. Θέλω να πω ότι, πόσοι από σας έχουν επιλέξει στην ζωή τους να κάνουν ένα επάγγελμα που δε σχετίζεται με το σχολείο;
(Σηκώνονται μερικά χέρια μαθητών).
Ωραία, για να ακούσω μερικά επαγγέλματα, στην σειρά, εδώ: και δείχνει έναν μαθητή ο οποίος απαντάει: -Γεωργός. -Ωραία. Άρα, θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Ο γεωργός, είναι πολλοί από σας που πιστεύουν δεν έχει σχέση με το σχολείο. Ωραία, άρα είναι πολύ απλό: Πρώτα απ'όλα, για να είσαι γεωργός πρέπει να ξέρεις τι φυτεύεις. Για να ξέρεις τι φυτεύεις πρέπει να έχεις βασικές γνώσεις -στην πραγματικότητα βιολογία. Όταν μετά θα σου πει κάποιος ειδικός θα πρέπει να βάλεις λίπασμα. Επειδή εσύ δεν έχεις κάνει ποτέ χημεία λες "εντάξει, θα βάλω". Άρα κουβαλάς απλώς τσουβάλια και τα βάζεις. Μετά δεν έχει απόδοση, λες "τι να κάνω", το ξαναπετάς.
Στην πραγματικότητα έχεις μια εξάρτιση γιατί δεν έχεις ιδέα πως λειτουργεί. Άρα, πιο φυσιολογικό είναι να τα βγάλουμε πέρα όπως έχουν. Στην γεωργία - γι'αυτό και έχουμε και τους γεωπόνους, για να βοηθήσουν τον γεωργό- είναι οτι θα'χει ενδιαφέρον να το σκεφτείς μήπως θα σκεφτόσουν να κάνεις και γεωπόνος. Μπορεί και να σ'ενδιαφέρει. Γεωργός, και βέβαια να την κάνεις σαν δουλειά, έχει σημασία, απλώς να καταλάβετε ότι πρέπει να έχετε μερικές γνώσεις. Άμα πάρουμε όλα τα επαγγέλματα που θα επιλέξετε θα δείτε ότι θα 'ναι δύσκολο να έχετε ένα επάγγελμα που να μην έχει καμία γνώση. Κι άμα έχει γνώσεις πρέπει κάποιος να τις τιμά.
Άρα, αν θέλετε, ο πρώτος στόχος στην ζωή μας, ως άνθρωποι, είναι ο εξής: πως να μαθαίνουμε να μαθαίνουμε. Όχι να μαθαίνουμε, αλλά πως να μαθαίνουμε να μαθαίνουμε. Γιατί άμα ξέρουμε πως να μαθαίνουμε να μαθαίνουμε, τότε σιγά σιγά θα γίνουμε όλο και πιο ανθρώπινοι. Μέσα απ'αυτό το πλαίσιο θα επιλέξουμε κάτι που θα μας εκφράζει -κι είναι μερικοί από σας που θα το λένε χόμπι, άλλοι θα το λένε επάγγελμα, δεν έχει μεγάλη σημασία- σημασία έχει το εξής: Όταν είσαστε πολύ μικροί, όπως είστε τώρα, θέλετε να πάρετε πράγματα από την ζωή.
Σε κάποια φάση θα μεγαλώσετε και θα 'σαστε γονείς, τότε θα πρέπει να δώσετε.
Ωραία, το ερώτημα είναι το εξής: Τι θα έχετε πάρει για να δώσετε.
Η απάντηση είναι απλή: Θα έχετε πάρει χρόνο για να δώσετε χρόνο.
Δηλαδή, ο χρόνος είναι μαζί μας, αν δε το σκεφτόμαστε γινόμαστε άτομα της κοινωνίας και ξαναζούμε κάθε μέρα την ίδια μέρα, αν το σκεφτόμαστε τότε είμαστε μαζί του, χάνουμε χρόνο για να υπάρχει μια διαφορά μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος. Για να έχετε μέλλον πρέπει να το σκεφτείτε. Για να το σκεφτείτε πρέπει να αναλύσετε το παρελθόν. Για να αναλύσετε το παρελθόν υπάρχουν τα βιβλία. Ευχαριστώ πολύ, να είστε καλά. (Ακούγονται χειροκροτήματα από μαθητές και καθηγητές).
πηγή: Theo Tsiamitas Νίκος Λυγερός Λόγοι 5 Ιουνίου 2013 - Θεοδωρής Τσιαμίτας
Βίντεο: Οι σκοποί της ζωής - Γυμνάσιο Κοκκινοτριμιθιάς, Κύπρος. 20/05/2013