Ν. Λυγερός λόγοι σοφίας: Μαντώ Μαυρογένους: Το σπαθί της γυναίκας, του σταυρού και ο Χορός χωρίς σπαθιά

Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου

Σημείωση Σοφία Ντρέκου: Η Μαντώ Μαυρογένους είχε στην κατοχή της από οικογενειακή κληρονομιά ένα πολύτιμο σπαθί. Λένε πως το σπαθί αυτό ήταν απ' τα χρόνια του Κωνσταντίνου του Μεγάλου. Άλλοι λένε πάλι, πως, η Μεγάλη Αικατερίνη το είχε χαρίσει στον πατέρα της Μαντώς. Ήταν «Χρυσοποίκιλτον και Αδαμαντοκόλλητον». Είχε χαραγμένη την επιγραφή «Δίκασον Κύριε τους αδικούντας με, τους πολεμούντας με, βασίλευε των Βασιλευόντων».

Σαν κατέβηκε στην Ελλάδα ο Καποδίστριας, η Μαντώ του χάρισε το «πατροπαράδοτον μου και πολυτιμότατον δια την αρχαιοτητά του σπαθίον», όπως γράφει και η ίδια. Ο Κυβερνήτης την ευχαρίστησε για το ιστορικό αυτό δώρο, «σπάθην οπλίσασαν την χεριά γενναίου τίνος προμάχου του Σταυρού».

Στον τιμητικό αποχαιρετιστήριο χορό, που δώσανε στο σπίτι του Αλεξάνδρου Κοντοσταύλου στην Αίγινα, για χάρη του στρατάρχη Μαιζών που θα έφευγε από την Ελλάδα, ο Καποδίστριας πρόσφερε το ιστορικό αυτό σπαθί στον Μαιζών, «ως τεκμήριον της προς αυτό ευγνωμοσύνης του Έθνους».

Το παράξενο σπαθί το έχεις από τη γέννηση

αλλά μόνο μετά όταν μαθαίνεις την τέχνη

μπορείς να γίνεις αυτό που είναι το πρέπον

για να βοηθήσεις την πατρίδα σου

δίχως αυτό είσαι άχρηστος. Ν. Λυγερός

Το σπαθί της γυναίκας

Εδώ και αιώνες, το σπαθί ζούσε ανάμεσα στα χέρια των Ελλήνων. Ο θρύλος έλεγε ότι ήταν της εποχής του βυζαντινού Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Και τώρα ήταν στα χέρια μιας γυναίκας, της κόρης ενός μέλους της Φιλικής Εταιρείας, της Μαντώ Μαυρογένους. Ήταν σκαλισμένο κι ο κάθε κάτοχός του μπορούσε να διαβάσει: «Δίκασον Κύριε τους αδικούντας με, τους πολεμούντας με, βασίλευε των Βασιλευόντων». Κι όμως η Μαντώ δεν το κράτησε για τον εαυτό της και το χάρισε στον Ιωάννη Καποδίστρια. Όπως έκανε και με τα πλούτη που έδωσε στην Επανάσταση, για την απελευθέρωση της πατρίδας μας. Η ίδια και πάντα μόνη της βοήθησε τους αγωνιστές για να παλεύουν οπλισμένοι στη Πελοπόννησο, στην Πολιορκία της Τριπολιτσάς, στη μάχη της Καρύστου, στη μάχη των Δερβενακίων αλλά και στις Κυκλάδες και στο Μεσολόγγι.

- Και τώρα;
- Τι τώρα;
- Ποιος σκέφτεται τη Μαντώ;
- Κάθε Έλληνας επαναστάτης.
- Και πόσοι είναι;
- Πάντα ελάχιστοι αλλά πάντα σπάνιοι.
- Αν συνειδητοποιούσαν πόσα χρωστούν στη Μαντώ Μαυρογένους…
- Αυτοί το ξέρουν και το σέβονται.
- Κι οι άλλοι;
- Αναρωτιούνται ακόμα πως τα κατάφερε μία γυναίκα μέσα στην Επανάσταση.
- Δεν καταλαβαίνουν ακόμα ότι αυτή η Επανάσταση τροφοδοτήθηκε από τη Μαντώ.
- Αυτό οφείλεται και σε μας.
- Τι θες να πεις;
- Κάθε νέος, κάθε νέα, πρέπει να ξέρει για το έργο της.
- Έχεις δίκιο.
- Τι έχουμε κάνει όμως γι’ αυτό.
- Πρέπει να την αναδείξουμε.
- Που και πώς;
- Στους δικούς μας, με την ιστορία.

Το σπαθί του σταυρού

όταν το πιάσεις

θα νιώσεις το βάρος,

το μέγεθος και το μήκος

που απαιτεί ο αγώνας

μόνο τότε θα φανταστείς

σε πόσες μάχες

τσάκισε βάρβαρους

που νόμιζαν πάντα

πριν το συναντήσουν

ότι θα σωθούν

με τα τεχνάσματα

μόνο που τα τέρατα

δεν φοβούνται τα κτήνη

και κόβουν κάθε επίθεση

ενάντια στην πατρίδα

με ανελέητο τρόπο

διότι ξέρουν ότι τα τείχη της

είναι τα σώματά της

κι ότι το πνεύμα της

είναι η νοημοσύνη τους

γι' αυτό το λόγο

τίποτα δεν τα σταματά

όταν έχουν πάρει

την απόφαση

να εκτελέσουν

τον στόχο τους

πρόσεχε λοιπόν

το σπαθί που πιάνεις

έχει κόψη ελληνική.

Χορός χωρίς σπαθιά

Ποιος ήξερε πως όταν χόρευες χωρίς σπαθιά

θυμόσουνα ακόμα εκείνη την αόρατη μάχη

που έδωσαν οι πρόγονοί σου

για να παραμείνεις ελεύθερη;

Κανείς πια δεν το πρόσεχε

εκτός από εκείνο τον άγνωστο

που γνώριζε τα ίχνη του δράκου

που δεν έπαψε να προστατεύει

την ελευθερία των βουνών. Ν. Λυγερός

Κράτα το σπαθί

δίχως να χτυπήσεις

και μετά σκέψου

ότι θα έπρεπε

να το σηκώσεις

για να κερδίσεις

όχι τον αγώνα

αλλά το δικαίωμα

να προστατέψεις

τους δικούς μας

όταν ήθελαν να κάνουν

τον σταυρό τους

στους Άγιους Τόπους.

Νίκος Λυγερός λόγοι σοφίας

Ποίηση, Βίντεο: www.lygeros.org
3869) Χορός χωρίς σπαθιά (ποίημα). Perfection 9 5 5/2008. Danse sans épées (poème).
9753) Το παράξενο σπαθί. (ποίημα). Perfection 13 7 7/2012.
14045) Το σπαθί της γυναίκας. Perfection 14 10 11/2013.
13156) Το σπαθί του σταυρού. (ποίημα). Perfection 14 7 7/2013.

Σημείωση Σ. Ντρέκου: Η Μαντώ Μαυρογένους (Τεργέστη, 1796 - Πάρος, Ιούλιος 1848) ήταν Ελληνίδα αγωνίστρια της επανάστασης του 1821. Για τον Αγώνα διέθεσε όλη της την περιουσία.

«ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, γεννημένοι φιλελεύθεροι, μόνο στον εαυτό τους θα οφείλουν την ελευθερία τους. Ώστε δεν επικαλούμαι τη μεσολάβησή σας για να διαθέσετε τους συμπατριώτες σας εις το να μας στείλουν βοηθήματα. Αλλά μόνο, εις το να μετατρέψετε την ιδέα, του να στείλουν βοηθήματα στους εχθρούς μας. Ο πόλεμος σκορπίζει τον απαίσιο θάνατο...»

Τα λόγια αυτά βρίσκονται στην περήφανη και συγκινητική επιστολή που έστειλε η Μαντώ Μαυρογένους, η ηρωική κόρη των Κυκλάδων, η ηρωίδα της Επανάστασης του 1821, προς τις Κύριες του Παρισιού.

Γυναίκες... Γενναίες με ωραίες, Ηρωϊκές Αθάνατες ψυχές!!!

11 Οκτωβρίου 1828 η Μαντώ Μαυρογένους (Τεργέστη, 1796 - Πάρος, Ιούλιος 1848) αποκρούει επίθεση Αλγερινών πειρατών. Η Μαντώ Μαυρογένους πήρε στο ΚΥΝΗΓΙ τον Τουρκοαλγερινό ΣΤΟΛΟ που επιχείρησε να ΑΠΟΒΙΒΑΣΤΕΙ στη ΜΥΚΟΝΟ!

Η τουρκική απόβαση στη Μύκονο

Τo 1822, δεύτερο έτος της Εθνικής Επανάστασης, ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος κυριαρχούσε στο Αιγαίο, παρά τις μεμονωμένες επιτυχίες των Ελλήνων μπουρλοτιέρηδων. Ο ελληνικός στόλος, αντί να κυνηγήσει τους Τούρκους στο Αιγαίο και να στήσει ενέδρες με τα πυρπολικά του, επανήλθε στις βάσεις του, επειδή δεν υπήρχαν χρήματα για μισθοδοσία και ζωοτροφές, όπως μαρτυρούν οι επιστολές του Μιαούλη και των υδραίων προκρίτων προς την Προσωρινή Διοίκηση (Κυβέρνηση) της Ελλάδος.

Ο τουρκικός στόλος, από την πλευρά του, μετά τις αποτυχίες σε Σπέτσες και Ναύπλιο, έπλευσε προς την Κρήτη και αγκυροβόλησε στη Σούδα. Απ’ εκεί αναχώρησε την 8η Οκτωβρίου 1822 με προορισμό την Κωνσταντινούπολη, όπου θα ξεχειμώνιαζε.

Την 11η Οκτωβρίου, ημέρα Τρίτη, μοίρα του τουρκικού στόλου εμφανίστηκε μεταξύ Νάξου και Μυκόνου και ορισμένα σκάφη της πλησίασαν περισσότερο τις ακτές της Μυκόνου.

Οι κάτοικοι του νησιού ανησύχησαν. Η ανησυχία τους μεγάλωσε όταν δια τηλεσκοπίου ένας καπετάνιος είδε την αλγερινή σημαία επ’ αυτών. Οι Μυκονιάτες, όπως και οι άλλοι Κυκλαδίτες, είχαν σκληρή πείρα από τις επιδρομές των αλγερίνων πειρατών και δραματικές αναμνήσεις από το παρελθόν. Οι Μυκονιάτες δεν ήσαν άκαπνοι. Κάθε άλλο. Είχαν πολεμήσει τους Τούρκους, τόσο στη θάλασσα, όσο και στη στεριά. Έτσι, δεν θα άφηναν την πατρίδα τους να πατηθεί από τους απίστους άνευ αντιστάσεως.

Αμέσως, σήμανε συναγερμός δια κωδωνοκρουσιών και όλοι οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν στο λιμάνι του νησιού. Μετ’ ολίγον, τα εχθρικά πλοία άρχισαν να ρίχνουν λέμβους στη θάλασσα και 100 αλγερίνοι αποβιβάστηκαν στη Μύκονο. Είχαν έλθει για διαρπαγή ζωοτροφών ή προς τιμωρία των Μυκονιατών, κατ’ εντολή των Τούρκων.

Οι αμυνόμενοι, που γρήγορα πέρασαν στην αντεπίθεση, ήταν οπλισμένοι με τρομπόνια (βραχύκαννα πλατύστομα όπλα) και χατζάρια. Επικεφαλής τους ήταν η κοσμοπολίτισσα Μαντώ Μαυρογένους, με καταγωγή από ευγενή οικογένεια του νησιού, αν και από πολλούς ιστορικούς αμφισβητείται η παρουσία της στη μάχη.

Οι γενναίοι Μυκονιάτες όρμησαν αμέσως κατά των Αλγερινών και τους απώθησαν σχετικά εύκολα προς τις λέμβους τους. 17 άφησαν την τελευταία τους πνοή στο χώμα του νησιού και πολλοί τραυματίστηκαν.

Τα τουρκικά πλοία άρχισαν να κανονιοβολούν το λιμάνι χωρίς επιτυχία. Ο Καπουδάν Πασάς έκρινε ότι δεν άξιζε τον κόπο να χάσει καιρό για να επιχειρήσει νέα απόβαση στο νησί και να τιμωρήσει τους Μυκονιάτες. Αφού κράτησε τα πλοία του μέχρι τις 14 Οκτωβρίου στην περιοχή μεταξύ Νάξου και Μυκόνου, έδωσε το σήμα απόπλου του στόλου προς βορρά.

Δείτε σχετικά: