Ν. Λυγερός λόγοι σοφίας: Ν. Λυγερός Συνέντευξη: Το δικαίωμα στην ιστορία. Λίγο πριν την Επανάσταση (& Βίντεο)

Επιμέλεια Σ. Ντρέκου

Η ιστορία

είναι σοβαρή
όταν είναι
στον ενικό
όταν είναι
μοναδική
διότι τότε
ως μνήμη
ως μη λήθη
λέει την αλήθεια
και δεν είναι
παθητική
γιατί δεν καταγράφει
μόνο τα γεγονότα
αλλά ενσωματώνει
με τη νοημοσύνη
την πληροφορία
που επεξεργάζεται
για να την μετατρέψει
σε γνώσεις
που κωδικοποιούν
νοητικά σχήματα
που παραμένουν
για τους επόμενους.

ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ που προκαλεί η πολιτική της πραγματικότητας στην ιστορία είναι τόσο δραματικές που θα πρέπει να τη διεκδικήσουμε ως ανθρώπινο δικαίωμα. Δεν μπορούμε να είμαστε πια, απλώς ουδέτεροι, ως προς την ιστορία. Διότι η πραγματικότητα όταν προβάλλεται ως πρόσχημα για τη διαμόρφωση των συνθηκών, το μόνο θέμα είναι η ιστορία. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι με τον χρόνο τα πράγματα θα περάσουν. Κι έχουν δίκιο. Μόνο που αυτό ισχύει και για την ιστορία.
Οι διαδοχικές κινήσεις για την παραγραφή της ιστορίας πετυχαίνουν το στόχο τους, όταν δεν υπάρχει καμιά αντίδραση. Κι όταν έχουμε να κάνουμε με κράτη που χρησιμοποιούν τον πόλεμο ως εξωτερική πολιτική, είναι αναμενόμενο οι φάσεις ειρήνης να ερμηνεύονται ως πλαίσιο διαπραγμάτευσης για την εδραίωση της καινούργιας κατάστασης. Οι ισχυρισμοί των χρηστών αυτής της τακτικής είναι ότι εμείς δεν πρέπει να είμαστε αδιάλλακτοι και να έχουμε το πνεύμα μας ανοιχτό. Δεν μπορούμε, όμως, να δεχόμαστε και τα πάντα.

Η τουρκοκρατία, θέλουμε δεν θέλουμε, ήταν κατοχή. Η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ελλήνων δεν είναι μια φαντασίωση. Η εισβολή και η κατοχή της Κύπρου ανήκουν στην πραγματικότητα. Κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να αποδεχτούμε ό,τι θέλουν οι άλλοι, επειδή τους ενοχλεί η αντίστασή μας.

Αλλιώς, θα λειτουργούσαμε με τον εξής παράδοξο τρόπο: δεν πρέπει να βγάζουμε κραυγές όταν μας βασανίζει ο βάρβαρος, διότι τον ενοχλούμε! Όμως, δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε την ιστορία μας, διότι στην ουσία δεν θα ήμασταν οι ίδιοι. Αυτή την αλήθεια την ξέρουν και οι εχθροί μας και οι προδότες. Καταλήγουμε να είμαστε γραφικοί, διότι οι άλλοι είναι ανιστόρητοι.

Καταλήγουμε να είμαστε παραδοσιακοί, διότι οι άλλοι δεν έχουν έθιμα. Καταλήγουμε να είμαστε ηλίθιοι, διότι οι άλλοι είναι έξυπνοι. Αυτά, όμως, τα συμπλέγματα πρέπει να τα αποβάλουμε, αν θέλουμε πραγματικά να έχουμε μέλλον. Διότι κάθε μέρα που σβήνουμε από το παρελθόν μας, τη σβήνουμε κι από το μέλλον μας.

Γι' αυτό το λόγο, αν δεν διεκδικήσουμε την ιστορία μας, δεν θα έχουμε μέλλον. Η συνεπαγωγή είναι άμεση. Το πρόβλημα είναι, ποιος το αντιλαμβάνεται; Διότι η ασφάλεια παράγει κίνδυνο και κανείς δεν σκέφτεται τις επιπτώσεις της ασφάλειας. Το πρόβλημα είναι ότι πολλές μεταρρυθμίσεις γίνονται με ένα τρόπο που είναι απαρατήρητος. Εφαρμόζονται αθόρυβα και οι επιπτώσεις αργούν να εμφανιστούν.

Όμως όταν εμφανίζονται είναι πια αργά και η διαδικασία είναι μη αντιστρέψιμη. Και το πρόβλημα γίνεται πιο οδυνηρό στον τομέα της εκπαίδευσης. Οι επιπτώσεις στα παιδιά μπορεί να είναι καταστροφικές. Όχι για τον εαυτό τους, μα για τη σκέψη τους. Τα παιδιά συνεχίζουν να υπάρχουν, όμως, δεν είναι τα ίδια. Και η ίδια η ιστορία μάς το αποδεικνύει, τουλάχιστον σε όσους τη θυμούνται ακόμα.

Οι γενίτσαροι είχαν εκπαίδευση και καλή μάλιστα, άρα, σωστά, λέμε ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία παρείχε μαθήματα στο σκλαβωμένο ελληνισμό και αυτά τα μαθήματα δεν γίνονταν, βέβαια, στο κρυφό σχολειό, εφόσον δεν υπήρχε, όπως λένε μερικοί ψευδοειδήμονες. Ήταν, όμως, Έλληνες οι γενίτσαροι; Μπορεί να γίνει κι αυτό στα επόμενα βιβλία του σχολείου. Γι' αυτό πρέπει να διεκδικήσουμε την ιστορία μας, όσο υπάρχει ακόμα!

ΣΗΜΕΡΙΝΗ 09/08/06