Επιμέλεια: Σοφία Ντρέκου
Ο θάνατος της μνήμης και η μνήμη του θανάτου - Ν. Λυγερός
Όταν επιλέξαμε μετά το 1974 το συμβολικό σύνθημα «Δεν Ξεχνώ», δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε όλες τις μελλοντικές του ερμηνείες. Αυτό το σύνθημα που έγινε το σύμβολο του κυπριακού αγώνα, ήταν το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε εκείνη την εποχή. Δίχως όπλα, το μόνο που μας είχε απομείνει ήταν η μνήμη μας. Κι αν πολλοί από μας την κράτησαν σφικτά στα χέρια τους σαν ένα πολύτιμο ξύλο, όλος τους ο κόσμος δεν ήταν παρά μνήμη. Μια μνήμη πληγή. Και οι μαυροφορεμένες μανάδες δεν έπαψαν να μας τη θυμίζουν. Δεν κατέβασαν ποτέ τα χέρια της αντίστασης.
Άλλοι αγωνιστές πάλεψαν όλα αυτά τα χρόνια για να μην ξεχάσουμε τη βίαιη εισβολή. Δίχως όπλα δεν μας επέτρεψαν να πολεμήσουμε για την Κύπρο μας. Δεν μπόρεσαν όμως να μας αφαιρέσουν τη μνήμη. Κι όλα αυτά τα χρόνια έγιναν για τους αγωνιστές τα χρόνια της αντίστασης, της αντίστασης της μνήμης.
Τώρα όλες αυτές οι μνήμες που πάλεψαν τόσα χρόνια απομονωμένες, μπορούν να βρεθούν και πάλι μαζί. Όχι μόνο για να συνεχίσουν να παλεύουν μαζί, μα και για να ζήσουν μαζί. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το κατοχικό σύστημα έπεσε. Όχι! Ο αγώνας της απελευθέρωσης της Κύπρου είναι ακόμα μακρύς. Μόνο που τώρα δεν είμαστε μόνοι πια και μπορούμε να παλέψουμε κι από τις δύο πλευρές του τελευταίου τείχους της ντροπής στην Ευρώπη. Τώρα καθημερινά βλέπουμε εικόνες που ανήκαν μόνο και μόνο στη μνήμη μας.
Κάθε μέρα ζωντανεύει όλο και πιο πολύ η μνήμη μας. Κι αν αυτό πληγώνει μερικούς, σημαίνει μόνο ότι η μνήμη μας είναι ακόμα ζωντανή και πονά. Μόνο ο θάνατος της μνήμης δεν πονά. Μερικοί δεν δέχονται τα νέα δεδομένα που ενισχύουν τον αγώνα μας και προτιμούν να κλείσουν τα μάτια τους για να κρατήσουν τις παλιές τους αναμνήσεις που περιέχουν μόνο μελαγχολία. Ενώ η μνήμη πρέπει να είναι μαχητική και να δημιουργεί το μέλλον. Διότι μέσα από τη μνήμη του θανάτου, υπάρχει και η ζωή.
Πολλοί που σκότωσαν τη μνήμη τους για να ζήσουν ήσυχα, μακριά από τις κραυγές των μανάδων, θέλουν τώρα να χρησιμοποιήσουν τη μνήμη μας για να απαγορεύσουν τη ζωή. Άλλοι, που ξέρουν μόνο να σπρώχνουν τείχη, δεν θέλουν να δουν τις ανοιχτές πύλες του χρόνου. Παίζουν τον ίδιο ρόλο, όμως το σενάριο άλλαξε. Τώρα άρχισε το έργο της ζωής μας στην Κύπρο και έχει ανάγκη από όλο τον κυπριακό λαό και όχι μόνο. Διότι τώρα η Κύπρος είναι Ευρώπη. Κι αν είναι ακόμα πολιορκημένη, είναι ελεύθερη στη σκέψη μας και στη μνήμη μας.
Πρέπει όμως αυτή η ελευθερία να είναι και ζωή. Γι' αυτό ο αγώνας μας δεν τέλειωσε. Το τείχος της ντροπής δεν είναι το μόνο τείχος που πρέπει να καταρρεύσει. Κάθε σπίτι που κατοικείται από ξένους, κάθε εκκλησία που δεν λειτουργεί, είναι κι ένα τείχος. Η αντίστασή μας λοιπόν πρέπει να βρίσκεται παντού και να ασκεί όλο και νέες πιέσεις πάνω στο κατοχικό καθεστώς, διότι είναι ο μόνος τρόπος να αλλάξουμε τα πράγματα.
Ο θάνατος της μνήμης ήταν ένας εύκολος τρόπος για μερικούς για να ζήσουν ήσυχα. Ενώ η μνήμη του θανάτου είναι ο μόνος τρόπος για να ζήσουμε ένα νέο μέλλον. Δεν αρκεί λοιπόν να λέμε Δεν Ξεχνώ και να μην κάνουμε τίποτα το συγκεκριμένο. Μόνο όταν δεν ξεχνούμε το μέλλον, το μέλλον της πατρίδας μας, το μέλλον των παιδιών μας, συνειδητοποιούμε ότι είναι χρέος μας να κάνουμε κάτι. Διότι το μέλλον είναι η ζωή. Αυτό μας λέει η μνήμη. Άρα με τα νέα δεδομένα που προκάλεσαν οι οραματιστές μας, πρέπει να παλέψουμε με νέους τρόπους.
Με δύο γραμμές μόνο - Ν. Λυγερός
Με δύο γραμμές μόνο
μπορείς να δηλώσεις ξεκάθαρα την πίστη σου
κι εσύ αναρωτιέσαι ακόμα τι μπορείς να κάνεις
ενώ βλέπεις τις ανάγκες που υπάρχουν στα Κατεχόμενα
ενώ αντιλαμβάνεσαι ότι δεν μπορούμε ν' αφήσουμε
τους εγκλωβισμένους να πεθάνουν ένας ένας
γιατί απλώς ο καθένας κοιτάζει μόνο τη δουλειά του
και ξεχνά το έργο της συνέχειας της αντίστασης
για να υπάρξει εξέλιξη και απελευθέρωση
διότι η βαρβαρότητα δεν έχει κανένα νόημα
σε μια γη δικαιοσύνης όπου γεννήθηκε
η έννοια της δημοκρατίας γιατί οι άνθρωποί μας
ήταν πάντα ελεύθεροι.
Σοφία Ντρέκου / Νίκος Λυγερός Λόγοι
Κείμενα: Opus of N. Lygeros
20 Ιουλίου 1974: Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο - Δεν ξεχνώ!
