Νίκος Λυγερός, συνέντευξη στο περιοδικό Symbol (8/12/2001)
Έχει δείκτη ευφυΐας 189 και μια συλλογή από διδακτορικούς τίτλους, μελέτες και θεατρικά έργα στο βιογραφικό του. Ενώ είναι μόλις 33 ετών. Η Αριάν Λαζαρίδου συνάντησε τον Νίκο Λυγερό, γνωρίζοντας ότι οι πιθανότητες να συναντήσει ξανά άτομο ανάλογης ευφυΐας είναι 1 στα 10.000.000.
Πολλές φορές στη ζωή μου έχω νιώσει έξυπνη και, εξίσου πολλές, βλαξ. Πριν από χρόνια, σε μια κρίση ανασφάλειας, έκανα ένα τεστ ευφυΐας. Ο βαθμός μου ήταν ικανοποιητικός, πήρα τα πάνω μου και ηρέμησα. Όταν είσαι, όμως, ο Νίκος Λυγερός τι γίνεται; Βρίσκομαι στο καφενείο του Εθνικού Κήπου και απέναντι μου κάθεται ο μοναδικός Έλληνας παγκοσμίως με δείκτη ευφυΐας 189 - όταν ο μέσος όρος των... κοινών ανθρώπων είναι 100.
Ο Λυγερός γεννήθηκε το 1968 στην Ελλάδα, ζει στα Γαλλία και είναι ερευνητής μαθηματικών (μεταξύ άλλων). Δεν ξέρω αν το έχετε νιώσει κι εσείς, αλλά εγώ αρκετές φορές στη ζωή μου θα προτιμούσα να μη «βλέπω» μερικά πράγματα γύρω μου, για να μην πληγώνομαι. Εκείνος, άραγε, πως νιώθει; Πως είναι όταν παρατηρείς και καταλαβαίνεις τα πάντα; Σε τόσο υψηλούς δείκτες, η νοημοσύνη απλουστεύει τη ζωή ή χειροτερεύει τα πράγματα; Πως είναι η ζωή από την οπτική του - που όμως περιλαμβάνει όλες τις οπτικές γωνίες μας; Θέλω να τον ρωτήσω πολλά, καθότι η πιθανότητα να ξανασυναντήσω έναν άνθρωπο με τέτοιο βαθμό ευφυΐας μέχρι να πεθάνω, είναι στατιστικά μηδενική. Αρκετά, όμως, με τον πρόλογο. Νομίζω πως μπήκατε στο κλίμα και είναι κρίμα να πετιούνται λέξεις, όταν μπορούμε όλοι μας να μάθουμε ένα σωρό πράγματα που, έως τώρα, δεν είχαν περάσει καν απ' το μυαλό μας.
Δημοσιογράφος (Δ): Κύριε Λυγερέ, πως ήταν η παιδική σας ζωή;
Νίκος Λυγερός (Λ): Για 'μένα δεν υπήρξε παιδική ηλικία. Για 'μένα υπάρχει μόνο η περίοδος του αν σκέφτεσαι ή όχι - εφόσον σκέφτεσαι, είσαι ενήλικας.
Δ: Όταν, όμως, είσαι μικρός δεν έχεις υποχρεώσεις...
Λ: Εγώ πάντοτε είχα υποχρεώσεις.
Δ: Τι υποχρεώσεις μπορεί να έχει ένα μικρό παιδί;
Λ: Πρέπει να οργανώνει τα παιχνίδια των άλλων.
Δ: Ακούγεται μοναχικό... Συνήθως τα παιδιά παίζουν.
Λ: Εγώ μετα-παίζω. Για παράδειγμα, ο γονιός που βλέπει το παιδί του να παίζει ποδόσφαιρο μένει απ' έξω;
Δ: Μα μιλάμε για ένα μικρό παιδί. (Μου είπε, όμως, πως δεν ήταν ποτέ παιδί...) Σε ποια ηλικία παίζατε σκάκι;
Λ: Δύο χρονών
Δ: Πως γίνεται αυτό; Πως το εξηγείτε;
Λ: Πως εξηγείται ότι δεν διαβάζουμε τίποτα σε ηλικία δύο ετών, ενώ έχουμε ήδη εγκέφαλο;
Δ: Κάπου είχα διαβάσει ότι τα παιδιά, στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, έχουν πολύ ανοιχτό μυαλό το οποίο, με τις περιορισμένες πληροφορίες που του δίνουμε, σιγά σιγά «κλείνει». (Γνέφει καταφατικά.) Θυμάμαι, όμως, και τον αντίλογο που έλεγε πως, αν του δώσεις τις πληροφορίες που του αντιστοιχούν, το παιδί θα αντιληφθεί πολύ γρήγορα τη σοβαρότητα της ζωής και μπορεί να επιβαρυνθεί ο ψυχισμός του. Συμφωνείτε;
Λ: Απολύτως.
Δ: Άρα η ευφυΐα είναι βάρος;
Λ: Μεγάλο.
Δ: Μπορεί να είναι ελαφρύ το IQ;
Λ: Όχι. Είναι σαν να ρωτάς τον Άτλαντα αν είναι ελαφριά η Γη.
Δ: Την ευφυΐα σας τη βιώνετε ως χάρισμα και δώρο ή ως υποχρέωση και βάρος;
Λ: Νιώθω το βάρος της ευθύνης. Ο Ντοστογιέφσκι έλεγε πως έχουμε ευθύνη για όλους και για όλα.
Δ: Δηλαδή, ζείτε συνειδητά;
Λ: Ναι, εντελώς.
Δ: Εφόσον έχετε φτάσει, λοιπόν, σ' αυτό το σημείο, πως τα πάτε με τη ματαιότητα;
Λ: Ο Δημόκριτος έλεγε ότι τα πάντα είναι θέμα ανάγκης και τύχης. Δέχομαι πως υπάρχει τύχη, άρα η νοημοσύνη είναι αναγκαία. Η ματαιότητα υπάρχει μόνο σε μια ζωή που δεν είναι συνειδητή. Είναι σπουδαία η ερμηνεία του Αλμπέρ Καμί για το μύθο του Σίσυφου (που τον καταράστηκαν οι θεοί να κουβαλά ένα βράχο στην κορυφή μιας πλαγιάς και, κάθε φορά που έφτανε εκεί, ο βράχος ξανακυλούσε και το μαρτύριο ξανάρχιζε). Είπε, λοιπόν, ο Καμί: «Το καλό που έχει αυτός ο άνθρωπος με το κακούργημα που του έκαναν οι θεοί είναι ότι καταλαβαίνει πως η ζωή είναι μάταιη και έτσι είναι ελεύθερος». Όποιος νοιώθει ότι κάνει κάτι σπουδαίο δεν είναι ελεύθερος, γιατί προσπαθεί να το κάνει. Έχοντας αντιληφθεί τη ματαιότητα, απελευθερώνεται και, ελεύθερος πια, γίνεται άνθρωπος.
Δ: Πιστεύετε ότι υπάρχει συνείδηση ή ανήκετε σ' αυτούς που πιστεύουν ότι «ψυχή» είναι ο εγκέφαλος μας;
Λ: Η πολυπλοκότητα του εγκεφάλου δημιουργεί τη σκέψη, κι αυτή η σκέψη είναι η συνείδηση - η σκέψη που σκέφτεται πάνω στη σκέψη.
Δ: Να σας ρωτήσω αν πιστεύετε στη μετεμψύχωση;
Λ: Αν υποθέσουμε πως η συνείδηση είναι πράγματι η πολυπλοκότητα του εγκεφάλου, αυτό τι σημαίνει; Ένα περίφημο γιαπωνέζικο κοάνι λέει: «Τι είμαστε ανάμεσα σε δυο σκέψεις;». Σ' αυτό απαντώ πως δεν είμαστε τίποτα. Je pense, donc je suis (σκέφτομαι, άρα υπάρχω), έλεγε ο Descartes, κι εγώ συμπληρώνω: Je pense, je souffre, donc je suis (σκέφτομαι, υποφέρω, άρα υπάρχω).
Δ: Μέσα από τα τεστ, τους δείκτες, και τις εταιρείες τι αναζητάει κανείς;
Λ: Αναζητείς τους άλλους που είναι όπως εσύ μέσω πιθανοτήτων. Η ζωή είναι πεπερασμένη - ξέρεις πόσα χρόνια θα ζήσεις, άρα πρέπει να σκεφτείς πόσο χρόνο έχεις για να βρεις κι άλλους ανθρώπους σαν εσένα.
Δ: Κι αυτός ήταν ο δικός σας τρόπος;
Λ: Είναι ο μόνος, δεν υπάρχει άλλος. Όταν αναφερόμαστε σε IQ 176 ή 189, μιλάμε, σύμφωνα με το νόμο των πιθανοτήτων, για έναν άνθρωπο στα δέκα, στα δεκαπέντε, στα εκατό εκατομμύρια... (Ο Αϊνστάιν είχε δείκτη νοημοσύνης 164) Όταν ένας τέτοιος άνθρωπος πεθαίνει, πόσους ανθρώπους όμοιους μ' εκείνον νομίζετε πως θα έχει συναντήσει στη ζωή του; Το πολύ μερικές χιλιάδες. (Χαμογελά) Πρέπει να έχει και καλή μνήμη.
Δ: Οι γονείς σας τι δουλειά έκαναν;
Ν: Ο πατέρας μου ήταν χημικός και η μητέρα μου φιλόλογος.
Δ: Η ιδιοφυΐα κληρονομείται; Κι αν ναι, θα θέλατε να την κληρονομήσουν τα παιδιά σας;
Λ: Η ιδιοφυΐα είναι κατά 80% κληρονομική. Ο παππούς μου, ενώ είχε βγάλει μόνο το γυμνάσιο, ήταν στοχαστής. (Μου διηγείται για τον παππού του μια αλτρουιστική ιστορία, αλλά μου ζητάει να μην τη δημοσιεύσω, γιατί ο παππούς του έχει πεθάνει. Του απαντώ πως είναι γλυκιά και πως θα είναι καλό για τον ίδιο να αναφερθεί, διότι κινδυνεύει να φανεί επηρμένος. «Αυτήν την εντύπωση σας έδωσα; Δεν πειράζει, βλέπουμε μόνον ό,τι καταλαβαίνουμε».)
Δ: Η ζωή είναι σκληρή... (Με διακόπτει)
Λ: Όχι! Η ζωή είναι δώρο.
Δ: Αυτό που έγινε στην Αμερική ήταν μέρος της ζωής, σωστά; (Συμφωνεί) Αυτό που συνέβη εκεί πως θα το ονομάζατε;
Λ: Κακή χρήση της νοημοσύνης. Δεν ήταν ανάγκη να σκοτωθούν αθώοι για να επιτευχθεί οποιοσδήποτε σκοπός. Αν θέλω να δείξω τη δύναμη μου, μπορώ να το κάνω είτε χτυπώντας κάποιον είτε χτυπώντας ένα ξύλο. Δεν σκοτώνουμε ανθρώπους, σκοτώνουμε σύμβολα. Δεν χρειάζεται να χυθεί αίμα.
Δ: Ποια είναι η λογική ενός απελπισμένου ανθρώπου;
Λ: Δεν υπάρχει λογική στην απελπισία - έχει χαθεί. Γι' αυτό το να μην ελπίζεις σε κάτι, δε σημαίνει πως νιώθεις απελπισία. Είναι στη φράση του Καζαντζάκη «Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος».
Δ: Οι απελπισμένοι δεν έχουν λογική. Οι τρελοί;
Λ: Θα μπορούσα να απαντήσω με τη θεωρία του Μισέλ Φουκό. Πως χαρακτηρίζετε κάποιον τρελό;
Πηγή (φώτο): 2001 • O πιo έξυπνoς έλληνaς του κόσμου. Symbol 08/12/2001.
Δείτε και...
