Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
Από την ανακάλυψη στην αποκάλυψη - Ν. Λυγερός
Σιγά σιγά ανακαλύπτουμε στοιχεία που αποδεικνύουν έμπρακτα ότι υπήρχαν λανθασμένες κινήσεις και εκτιμήσεις την ώρα των διαπραγματεύσεων κι ότι την ώρα που ο ελληνικός λαός θεωρούσε ότι δίναμε σκληρή μάχη, στην πραγματικότητα παράλληλα γινόντουσαν κι άλλου τύπου πράξεις και προετοιμασίες εδάφους, που δεν είχαν καμιά σχέση με τον αρχικό σκοπό.
Μιλούμε για σχέδια όταν τα σενάρια είναι εναλλακτικά κι όχι όταν το δεύτερο θάβει εξ ολοκλήρου τις προσπάθειες του πρώτου. Στην συνέχεια πρέπει ν’ αντιληφθούμε το εξής πολύ απλό νοητικό σχήμα.
Όταν σε μια διακλάδωση η μία από τις δύο επιλογές είναι αδιέξοδος, τότε όχι μόνο δεν είναι ουσιαστικά διακλάδωση, αλλά ουσιαστικά είναι μονόδρομος με εμπόδια όταν επιλέγεις την αδιέξοδο.
Επίσης, η αποκάλυψη του όλου θέματος δείχνει ότι δεν έχει υπολογιστεί το ιστορικό κόστος της όλης διαδικασίας, ενώ δεν υπήρχε προοπτική με τη tabula rasa, διότι υπήρχε ουρά. Δεν ήταν λοιπόν μια απλή έρευνα χωρίς επιπτώσεις πάνω σ’ ένα δέντρο αποφάσεων, αλλά μια κοστοβόρα διαδικασία με συνέχεια, αφού ταυτόχρονα έπαιζαν και άλλοι.
Κι ενώ αυτές οι στρατηγικές συμπεριφορές προβλέπονται πάντα από τη θεωρία παιγνίων, δεν έχουν νόημα στη θεωρία αποφάσεων που επιλέχτηκε ως πεδίο δράσης.
Ανακάλυψη και Αποκάλυψη - Ν. Λυγερός
Αν κοιτάξουμε προσεχτικά τις υπάρχουσες διαφορές μεταξύ φιλοσοφίας και θεολογίας, θα δούμε ότι είναι ελάχιστες. Γνωστικά και οι δύο τομείς τείνουν προς την ίδια κατεύθυνση: την αλήθεια.
Δεν έχουν άλλο θεωρητικό στόχο. Η μεγαλύτερη τους διαφορά προέρχεται από τον τρόπο με τον οποίο προσπαθούν ν' αγγίξουν την αλήθεια. Πιο αναλυτικά, η επιστήμη έχει μια δυναμική στάση και ψάχνει απεγνωσμένα την ανακάλυψη ενώ η Θρησκεία με την παθητική της στάση περιμένει την αποκάλυψη.
Και οι δυο τους πιστεύουν σε μια αλήθεια που υπάρχει κατά κάποιο τρόπο ανεξάρτητα. Όμως η μία θέλει να την φτάσει κι η άλλη περιμένει τον ερχομό της. Από αυτήν τη διαφορετική αντίληψη προκύπτουν κι οι χαρακτηριστικές έννοιες της καθεμιάς.
Θεωρώντας ότι η αλήθεια αποτελεί μια τέλεια οντότητα, προσπαθώντας να την φτάσει η επιστήμη βλέπει τον εαυτό της σαν μια προσπάθεια τελειοποίησης, ενώ η θρησκεία ξέροντας ότι η ίδια δεν θα μπορέσει ποτέ από μόνη της να γίνει τέλεια, περιμένει από την τελειότητα να εισαχθεί σε μία καινούργια δομή.
Έτσι ενώ η επιστήμη μετατρέπεται συνεχώς σαν μια πρωτεϊκή μορφή, η θρησκεία παραμένει η ίδια περιμένοντας την ολική της μεταμόρφωση.
Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό αυτής της διαφοράς είναι το θέμα της ελπίδας. Η θρησκεία βασιζόμενη στην ύπαρξη του θεού ελπίζει, ενώ η επιστήμη μη γνωρίζοντας έναν αποδεικτικό τρόπο της ύπαρξης του θεού δεν ελπίζει. Όμως το να μην ελπίζεις δεν σημαίνει απελπισία.
Διότι αν ξέρεις ότι κάτι δεν μπορεί να εξελιχθεί ώστε να γίνει κάτι άλλο, δεν είναι ανάγκη να το ελπίζεις κι ούτε αυτό σου προκαλεί απελπισία. Κι όταν δεν ελπίζεις κάτι, πρέπει να το κάνεις εσύ. Άρα η μη ελπίδα προκαλεί μια δυναμική αντίληψη του κόσμου που δεν συμπίπτει με το θρησκευτικό ύφος της θεολογίας.
Το ερώτημα που παραμένει όμως είναι το εξής. Αν δύο μέθοδοι οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα, μπορούμε να τις θεωρήσουμε διαφορετικές όσον αφορά στην ολότητά τους;
Το πρόβλημα είναι αν μπορούμε να θεωρήσουμε μια μέθοδο ανεξάρτητα από τις αρχές και τα αποτελέσματά της. Διότι αν μπορούμε, όντως υπάρχει μία διαφορά μεταξύ φιλοσοφίας και θεολογίας.
Όμως σαν γνωστικά επιτεύγματα είναι ενοποιημένες με την εσχατολογία τους. Άρα από αυτήν την άποψη έχουν μια στενότατη σχέση εφόσον προσδοκούν το ίδιο αντικείμενο.
Η διαφορά τους λοιπόν είναι απλώς ένα θέμα ερμηνείας, υπό έναν όρο όμως: την ύπαρξη του θεού. (Η ύπαρξη του θεού με την απλή και γενική της έννοια.)
Αν όμως ο θεός δεν υπάρχει, με τη συνηθισμένη έννοια, η διαφοροποίηση των μεθόδων γίνεται ριζική. Διότι σ' αυτήν την περίπτωση δεν μπορούν να καταλήξουν στο ίδιο αποτέλεσμα.
Ενώ η παθητική στάση τη θρησκείας δεν μπορεί ν' αλλάξει τίποτα, η δυναμική στάση της επιστήμης με την εξέλιξη που προκύπτει αποτελεί ήδη έναν στόχο. Το σύμπλεγμα των γνώσεων με την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων οδηγεί στην ολική οντότητα της ανθρωπότητας η οποία με την ιστορία της και τη νοημοσύνη περιέχει τα στοιχεία ενός αλτρουϊσμού ικανού να τη μετατρέψει σε σκεπτόμενο ον.
Έτσι με τη δυναμική της επιστήμης και πιο γενικά τη δημιουργικότητα της ανθρωπότητας, η πορεία είναι ήδη ένας στόχος. Μ' αυτόν τον τρόπο απορρίπτουμε το στοίχημα του Pascal διότι η δυναμική στάση είναι προτιμότερη.
Κι αν η ανθρωπότητα πρέπει να στοιχηματίσει σε κάτι, είναι στη νοητική της εξέλιξη. Διότι ανεξάρτητα από την ύπαρξη του θεού, η εξέλιξή μας είναι θετική. Η μη αποκάλυψη είναι ανακάλυψη.
Από την αποκάλυψη στην ανακάλυψη
Ν. Λυγερός, Ι. Τζανετάκης (Giannis Tzanetakis)
Ιωάννης: Δάσκαλε καλημέρα. Ένας οργασμός κατανόησης γίνεται στο μυαλό μου. Ήρθε και η μνήμη θανάτου ως προϋπόθεση ζωής και η ζωή μετά θάνατον μέσα στο «αιωνία η μνήμη».
Δάσκαλος: Είσαι σωστός.
Ιωάννης: Και κλείδωσαν στο πλαίσιο της ανθρωπότητας και του χρόνου.
Δάσκαλος: Χαίρομαι.
Ιωάννης: Όταν πεθάνεις πριν πεθάνεις, δεν θα πεθάνεις όταν πεθάνεις. (σ.σ. Σ. Ν. Αγιορείτικη παροιμία.)
Δάσκαλος: Είναι η θυσία και η αξία της.
Ιωάννης: Θα ήθελα να σε ρωτήσω το εξής: Μπορούμε να πούμε ότι η Ανθρωπότητα υπάρχει για πρώτη φορά την στιγμή που εμφανίζονται οι δύο πρώτοι άνθρωποι ως συνάνθρωποι;
Δάσκαλος: Ακριβώς. Για αυτό το λόγο ο αλτρουισμός είναι θεμελιακό στοιχείο.
Ιωάννης: Όχι τα άτομα ή ο βιολογικός άνθρωπος.
Δάσκαλος: Σωστά.
Ιωάννης: Αν ισχύει το παραπάνω, την ίδια στιγμή έρχεται στην ύπαρξη η σκέψη της Ανθρωπότητας.
Δάσκαλος: Ναι.
Ιωάννης: Και συνάμα ο χρόνος;
Δάσκαλος: Όχι, ο χρόνος είναι πρωταρχικός.
Ιωάννης: Ο πολυκυκλικός χρόνος είναι μάλλον δημιούργημα της σκέψης της Ανθρωπότητας.
Δάσκαλος: Όχι δημιούργημα αλλά αντίληψη και μόνο.
Ιωάννης: Παρά της Ανθρωπότητας;
Δάσκαλος: Όντως.
Ιωάννης: Υποθέτω ότι δεν μπορεί να είναι αυθύπαρκτος.
Δάσκαλος: Ως αντίληψη όχι.
Ιωάννης: Αυτή είναι η αρχή του χρόνου;
Δάσκαλος: Του Νοητικού, ναι.
Ιωάννης: Η σκέψη της ανθρωπότητας δημιουργεί και καταλαμβάνει αυτοστιγμεί το όλον του χρόνου.
Δάσκαλος: Καταλαβαίνει ότι είναι μαζί της.
Ιωάννης: Και την αντίληψη του εν υπάρχοντος σε αυτόν άπειρα κατακερματισμένο χώρο;
Δάσκαλος: Όχι άπειρα. Δεν υπάρχει ανάγκη να είναι άπειρο.
Ιωάννης: Και υπ αυτήν την έννοια υπάρχει πάντοτε στα πάντα;
Δάσκαλος: Όχι. Αλλά υπάρχει όπου υπάρχει ανάγκη.
Ιωάννης: Και τελικά μέσα από αυτήν την διαχρονική πλέον σκέψη της ανθρωπότητας, γυρίζουμε ξανά στα θεμέλια της ύπαρξης της.
Δάσκαλος: Σωστά.
Ιωάννης: Και συνακόλουθα με αυτήν την τελεολογία προσεγγίζουμε την οντολογία του ανθρώπου και της Ανθρωπότητας;
Δάσκαλος: Ναι είμαστε αυτό.
Ιωάννης: Τα δύο ερωτήματα που ακολουθούν τα είχα θέσει πριν την παραπάνω ερώτηση - τοποθέτηση άλλα τα αφήνω αν και πιστεύω ότι πλέον είναι άκυρα. Αλλά δείχνουν πως οδηγήθηκα εκεί.
Δάσκαλος: Καλώς.
Ιωάννης: Μπορούμε να μιλήσουμε για την ύπαρξη του Θεού ως αρχικό αίτιο της ύπαρξης του σύμπαντος πριν την εμφάνιση της Ανθρωπότητας. Εκτός κι αυτό το ίδιο το ερώτημα ενυπάρχει στην έννοια της Ανθρωπότητας οπότε δεν έχει νόημα.
Δάσκαλος: Ακριβώς.
Ιωάννης: Αν συνείδηση είναι σκέψη πάνω στην σκέψη
Δάσκαλος: Ναι, είναι.
Ιωάννης: Και Θεός είναι η σκέψη της Ανθρωπότητας, τότε ο Θεός δεν είναι συνείδηση;
Δάσκαλος: Ναι.
Ιωάννης: Είναι ένα σκαλί κάτω;
Δάσκαλος: Όχι διότι είναι προβολικό το σύστημα σε επίπεδο Ανθρωπότητας.
Ιωάννης: Εκτός κι αν η Ανθρωπότητα είναι η σκέψη και το έργο των ανθρώπων οπότε δεν ισχύει το ερώτημα.
Δάσκαλος: Ακριβώς ή μάλλον είναι μάλιστα ταυτολογία.
Ιωάννης: Πιο παλιά αναρωτιόμουν γιατί δεν μου δίνεις ολόκληρες λύσεις και μου δίνεις μόνο το αποτέλεσμα. Τώρα συνεχίζω και θα συνεχίζω να καταλαβαίνω ότι αλλιώς δεν θα άλλαζα. Δεν θα εξελισσόμουν.
Δάσκαλος: Σωστά.
Ιωάννης: Αυτό μου θυμίζει κάτι που μου είχε πει ένας Γέροντας στο Όρος. «Η αγάπη δεν είναι συναίσθημα άλλα μια ανελικτική πορεία».
Δάσκαλος: Έχει δίκιο.
Ιωάννης: Καθώς ανεβαίνω το πρώτο σκαλί αρχίζω να υποψιάζομαι την αποστολή που είναι πάντα Ωραία αλλά έχει τόσες πολλές μορφές - ομορφιές.
Δάσκαλος: Πολλαπλότητα της Ανθρωπότητας, ολότητα του Χρόνου. Η ανάγκη της αλήθειας για την ομορφιά του Χρόνου.
Ιωάννης: Η σκέψη της ανθρωπότητας ως συνείδηση έχει σε απόλυτο βαθμό ελεύθερη βούληση;
Δάσκαλος: Ναι.
Ιωάννης: Έχει την δυνατότητά να ενεργεί;
Δάσκαλος: Ναι.
Ιωάννης: Κι αν ναι σε ποιο πλαίσιο;
Δάσκαλος: Του κόσμου.
Ιωάννης: Και το κυριότερο με ποιον τρόπο;
Δάσκαλος: Με τους Δασκάλους.
Ιωάννης: Μπορεί ο άνθρωπος η ο υπερβατικός άνθρωπος να έχει βιωματική μετοχή;
Δάσκαλος: Ναι.
Ιωάννης: Επικοινωνία με την σκέψη της ανθρωπότητας αν συνειδητοποιήσει με όλο του το είναι ότι δεν υπάρχει ως εγώ αλλά ως δομικό στοιχείο της ανθρωπότητας;
Δάσκαλος: Είναι θέμα συνεννόησης.
Ιωάννης: Θα ήταν δυνατόν η προσευχή να λειτουργήσει σε αυτό το πλαίσιο;
Δάσκαλος: Ναι.
Ιωάννης: Για να ζει κάποιος μετά τον θάνατο είναι απαραίτητο να αφήνει εγχαράξεις μνήμης στην Ανθρωπότητα.
Δάσκαλος: Ναι.
Ιωάννης: Μπορεί εκτός από τον δάσκαλο και ένας μαθητής να το κάνει αυτό;
Δάσκαλος: Ναι μέσω διδασκαλίας.
Ιωάννης: Μπορεί ως απόστολος;
Δάσκαλος: Ναι και φαίνεται από τη διδαχή.
Ιωάννης: Σε κάποια χρονική περίοδο στο παρελθόν παρόν ή μέλλον θα μπορούσε κάποιος «ΑΝΘΡΩΠΟΣ» να έχει πλήρη συναίσθηση της συνείδησης της σκέψης της ανθρωπότητας;
Δάσκαλος: Εντελώς. Και είναι τότε το μόνο που τον απασχολεί. (από εδώ)
Η ανακάλυψη του έργου
Ν. Λυγερός
Η ανακάλυψη του έργου
δεν είναι αποκάλυψη
γιατί βρίσκεται
άμεσα στη διδασκαλία
και δεν χρειάζεται
το χρόνο της Διδαχής
γιατί παραμένει
στο πρώτο στάδιο
της αλλαγής
κι αν ξυπνά
δεν επαρκεί
για την πορεία
αφού η υπέρβαση
θέλει πίστη
διαχρονική.
Σοφία Ντρέκου | Νίκος Λυγερός Λόγοι
Συνομιλίες: Σοφία Ντρέκου 8 Οκτωβρίου 2013 στις 11:47 μ.μ.
Νίκος Λυγερός Λόγοι 23 Φεβρουαρίου στις 8:01 μ.μ.
