Η παράδοση του μέλλοντος
Συνέντευξη του Νίκου Λυγερού
για το Κέντρο Ανάδειξης
Λαογραφικής και Ιστορικής Ενότητας
Θράκης - Κύπρου Γρηγόρης Αυξεντίου
Για την καταστροφή που επιτελείται στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου και για την καταστροφή ενός πολιτισμού μίλησε ο καθηγητής πανεπιστημίου κ. Νίκος Λυγερός ευρισκόμενος στην Ξάνθη τέλος Αυγούστου στην έκθεση φωτογραφίας του Συλλόγου Κυπρίων Ξάνθης στα πλαίσια των Γιορτών Παλιάς Πόλης. Επίσης εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα όταν επισκέφθηκε το Κέντρο Ανάδειξης Λαογραφικής και Ιστορικής Ενότητας Θράκης- Κύπρου Γρηγόρης Αυξεντίου που βρίσκεται στο Δήμο Βιστονίδας για το οποίο παραχώρησε συνέντευξη στην δημοσιογράφο Βασιλική Τσατσαμπά.
Τσατσαμπά Βασιλική: Η σημαία αποτελεί ένα σύμβολο. Στον περιβάλλοντα χώρο του Κέντρου ένα από τα στοιχεία που κεντρίζουν την προσοχή του επισκέπτη είναι η ύπαρξη 4 σημαιών, της Ελλάδας, της Κύπρου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Δήμου Βιστωνίδας. Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο συμβολισμός αυτής της «συνύπαρξης»;
Λυγερός Νίκος: Δεν πιστεύω ότι είναι συνύπαρξη. Νομίζω ότι κάθε σημαία είναι ενσωματωμένη στην προηγούμενη. Άρα εγώ τις διαβάζω κάπως ανάποδα. Βλέπω πρώτα την Ευρωπαϊκή Ένωση που εμπεριέχει την Ελλάδα με το χώρο του ελληνισμού με την Κύπρο και ο Δήμος είναι απλώς ενσωματωμένος στο ίδιο πλαίσιο. Κατά συνέπεια, εγώ τις βλέπω πιο πολύ σαν κούκλες, όπως έχουμε και στη Ρωσία, που η μία μπαίνει μέσα στην άλλη, matrioshka. Η ιδέα για μένα είναι ότι προσπαθεί να δείξει αυτός που επινόησε το Μουσείο ότι ακόμα κι αν βρισκόμαστε σε ένα σημείο, αυτό το σημείο ανήκει σε ένα χώρο που έχει ένα πολλαπλό επίπεδο. Κατά συνέπεια, το αναλύω ως στίγμα πολλαπλότητας.
Τ.Β. Το Κέντρο είναι τοποθετημένο στον οικισμό Αυξέντιο και στο ισόγειο, το Ιστορικό τμήμα, κυριαρχεί η φυσιογνωμία και η ιστορία του ήρωα Γρηγόρη Αυξεντίου. Θα θέλαμε να μας περιγράψετε το χώρο αυτό. Ποιο στοιχείο σας εντυπωσίασε περισσότερο;
Ν.Λ.: Το στοιχείο που με εντυπωσίασε είναι το στοιχειό του Αυξεντίου. Διότι, όταν έχουμε πρόσβαση στο καμένο σακάκι του που ήρθε από την Κύπρο δεν είναι πια απλά μια συγκίνηση κάπως αφαιρετική που προέρχεται από τη γνώση που έχουμε από τα κατορθώματά του και την ιστορία, η οποία επηρέασε και την ιστορία της Κύπρου. Αυτός ο άνθρωπος στον οποίο ανήκουμε ως Έλληνες, μέσω του στοιχείου ανήκει και σε μας πλέον. Αποκτά μια οικειότητα χωρίς να χάνεται ο σεβασμός. Αντιθέτως, νομίζω τώρα μπορούμε μέσα από αυτό το Μουσείο να σεβαστούμε περισσότερο τον άνθρωπο κι όχι μόνο το έργο του, πράγμα το οποίο μας επιτρέπει να αναδείξουμε ότι είναι ένα στοιχείο της ανθρωπότητας. Στο ισόγειο, υπάρχει μια ωραία περιγραφή όλων των γεγονότων, χρονολογική. Καταγράφει τα σημαντικότερα στοιχεία της ΕΟΚΑ και πιο συγκεκριμένα του Γρηγόρη Αυξεντίου. Υπάρχουν κι άλλα εκθέματα που αναδεικνύουν τη διαχρονικότητα του ελληνισμού. Κατά κάποιο τρόπο μας προετοιμάζουν για το τι πρέπει να κάνουμε για το μέλλον. Δεν είναι απλώς μια ξεχασμένη μνήμη αλλά είναι πράγματι μια μνήμη μέλλοντος.
Τ.Β.: Στον πρώτο όροφο υπάρχει το λαογραφικό τμήμα. Εκεί μπορεί κανείς να δει παραδοσιακά αντικείμενα από τη Θράκη και την Κύπρο, όπως στολές, οικιακά σκεύη, έπιπλα κι έναν επιβλητικό αργαλειό. Πρόκειται για αρμονική «συνοίκηση»; Ποιο το μήνυμα της;
Ν.Λ.: Το Μουσείο ακολουθεί τη νέα προσέγγιση της Μουσειολογίας και δημιουργεί ένα χώρο ζωντανό. Όπως το είπατε σωστά, ο επιβλητικός αργαλειός δίνει το κέντρο αναφοράς. Δεν είναι μόνο οι βιτρίνες που βρίσκονται στα πλάγια, που τραβούν την προσοχή μας. Νομίζω μάλιστα ότι θα ήταν καλό να μπορούμε να περιστραφούμε γύρω- γύρω από τον αργαλειό που μας θυμίζει ότι ακόμα και στην αρχαιότητα ήταν ένας τρόπος για να παράγουμε τη μοίρα μας. Τα αντικείμενα της Θράκης και της Κύπρου που βρίσκονται στον ίδιο χώρο, μας υπενθυμίζουν ότι υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στις δύο ακριτικές περιοχές. Μέσα από την παράδοση βλέπουμε στοιχεία που όχι μόνο δεν πρέπει να ξεχάσουμε αλλά που πρέπει να υπενθυμίζουμε στους νέους, για να θυμούνται αυτό που δεν μπόρεσαν να χάσουν ακόμα, αλλά που γρήγορα θα χάσουν αν ανήκουν στην καθημερινότητα. Το παράδοξο είναι ότι οι στολές, τα σκεύη, τα έπιπλα δίνουν την εντύπωση ότι ασχολούνται με την καθημερινότητα, ενώ στην πραγματικότητα, μέσω του Μουσείου, καταλαβαίνουμε ότι αυτή η αναπαράσταση δεν είναι μόνο μία παράσταση, ένα ψεύτικο θέαμα αλλά είναι η ουσία της ιστορίας μας. Γι’ αυτό με αγγίζει και ο πάνω χώρος, διότι λειτουργεί, για μένα τουλάχιστον, όπως η madeleine του Marcel Proust που με μερικά δείγματα, προκαλεί μερικά τσιμπήματα στη μνήμη μας. Μας υπενθυμίζει ότι ανήκουμε σε αυτό το χώρο και ότι τα απλά αντικείμενα δεν είναι απλοϊκά.
φωτό από εδώ
Τ.Β.: Στην Ξάνθη βρεθήκατε προσκεκλημένος του Συλλόγου Κυπρίων για την έκθεση φωτογραφίας με τίτλο «Ένας πολιτισμός χάνεται». Όσοι παρευρέθηκαν είχαν την ευκαιρία να δουν πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την κατεχόμενη Κύπρο. Πιστεύετε ότι ο συγκεκριμένος πολιτισμός απειλείται άμεσα;
Ν.Λ.: Ναι, το πιστεύω ακράδαντα και γι αυτό δέχτηκα και έκανα αυτή την ομιλία. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να καταλαβαίνουμε πόσο μεγάλη σημασία έχει να πηγαίνουμε στα κατεχόμενα, να κάνουμε καταγραφές, να βλέπουμε πώς είναι η κατάσταση. Διότι, όταν έχουμε δικαιώματα, πρέπει να τα διεκδικούμε. Όταν έχουμε μνήμη, δεν πρέπει να την ξεχνάμε. Όταν έχουμε ένα πολιτισμό, δεν πρέπει να τον χάνουμε. Και εδώ όντως χάθηκε σε πολλά σημεία του από το 74. Η κατοχή δεν βοηθάει καθόλου όχι μόνο την τεχνητή επαναπροσέγγιση. Αλλά δεν βοηθάει το μέλλον, γιατί καταστρέφει συνεχώς το παρελθόν. Κατά συνέπεια, κυριαρχεί ένα κενό παρόν που δεν μας αγγίζει πια. Διότι αυτές οι εκκλησίες που έχουν γίνει στάβλοι, αυτές οι εκκλησίες που έχουν γίνει τζαμιά, αυτές οι εκκλησίες που ξεχάσαμε, δεν ξέχασαν το ρόλο τους. Θυσιάζονται. Σταυρώνονται. Απλώς δεν υπάρχει πια κανένας να δει αυτή την σταύρωση. Άρα πρέπει να πάμε να το δούμε, να πιστέψουμε το απίστευτο και να μπορέσουμε να δώσουμε αυτή τη νέα μάχη που αφορά τον πολιτισμό μας και την διάσωσή του.
Τ.Β.: Κινήσεις- δραστηριότητες, όπως αυτή που υλοποιείται από το Κέντρο μπορούν ν αποτρέψουν μια «απειλητική» κατάσταση;
Ν.Λ: Είναι ο μοναδικός σκοπός ύπαρξης αυτού του Κέντρου. Διότι αν δεν μπορούσε να προστατέψει αυτό τον πολιτισμό από αυτές τις απειλές, δεν θα είχε νόημα. Αυτό το βλέπουμε και γενικότερα μέσα από την Ελένη, την ωραία Ελένη που το παλεύει, με το έργο της και την μαχητικότητά της. Νομίζω ότι έχουμε την Ελένη Φωκά στην Κύπρο, στα κατεχόμενα, και έχουμε και μία άλλη Ελένη στην Ξάνθη, που αποφάσισε όχι μόνο να μην ξεχάσει αλλά να αντιμετωπίσει αυτές τις απειλές με κάθε τρόπο. Γιατί όμως λέω «ωραία Ελένη»; Δεν είναι απλώς μία αναφορά στο παρελθόν. Είναι ότι η Ελένη επέλεξε να δώσει αυτόν τον αγώνα και μέσω της ομορφιάς. Διότι αυτό το Κέντρο, αυτό το Μουσείο είναι πανέμορφο. Χρησιμοποίησε την ομορφιά ακριβώς όπως το θέλει κι ο Ντοστογιέφσκι. Διότι είναι το μόνο που μπορεί να σώσει τον κόσμο.
Τ.Β.: Θράκη- Κύπρος: δύο νευραλγικές περιοχές. Υπάρχουν κοινά στοιχεία;
Ν.Λ.: Έκανα και προηγουμένως μία αναφορά, διότι είναι και τα δύο ακριτικά μέρη. Υπάρχουν κοινά στοιχεία και στην παράδοση. Αυτό που μας αγγίζει είναι ότι οριοθετούν τι σημαίνει ελληνισμός, όχι μόνο σ έναν ελλαδικό χώρο αλλά στην πραγματική του νοόσφαιρα, η οποία δέχεται απειλές, βρίσκεται εν μέρει υπό κατοχή, πρέπει να απελευθερωθεί, δείχνει το παράδειγμα της αντίστασης παρ όλο που υπάρχει ένα πλαίσιο προδοσίας. Γι αυτόν τον λόγο μπορούμε να δούμε και στην Θράκη και στην Κύπρο και ειδικά βεβαίως στα κατεχόμενα, ποια είναι η ουσία του ανθρώπου, όταν πρέπει να παλέψει εναντίον της βαρβαρότητας.
Τ.Β.: Το ρητό: «η ισχύς εν τη ενώσει» θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι δύναται να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα;
Ν.Λ.: Απλώς θα πρέπει να το μετατρέψουμε λίγο και να προσθέσουμε την λέξη Ευρωπαϊκή στην ένωση. Διότι νομίζω ότι είναι η μοναδική ισχύς που διαθέτουμε για να αντιμετωπίσουμε το όλο πλαίσιο, καθορίζοντας την έννοιά της, τον ρόλο και της και βέβαια το όραμά της. Η ισχύς δεν έχει νόημα αν δεν υπάρχει όραμα. Το όραμα είναι η ελευθερία και κατά συνέπεια ακολουθούμε αυτό που είπε και ο Σολωμός μας: «Μήγαρις έχω άλλο στο νου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα»;
Σεπτέμβριος 12, 2008 xanthinews.gr
Σοφία Ντρέκου | Ν. Λυγερός Λόγοι
- Καλώς ορίσατε στο Ζεόλαδο - Εμπόριο ζεόλιθου & τυποποιημένου ελαιόλαδου
- Τα άρθρα μας σχετικά με το ζεόλαδο - ζεόλιθο, δείτε ΕΔΩ
- Συνεντεύξεις
