Ο Ταράς Γριγόροβιτς Σεβτσένκο [Ουκρανία 9 Μαρτίου 1814, Αγία Πετρούπολη 10 Μαρτίου 1861] (ουκρανικά Тарас Григорович Шевченко) ήταν Ουκρανός ποιητής και καλλιτέχνης.
Γεννήθηκε στο χωριό Μορίντσι της Περιφερείας του Κιέβου στην Ουκρανία της τότε Ρωσικής Αυτοκρατορίας στις 9 Μαρτίου 1814 και πέθανε στη Αγία Πετρούπολη στις 10 Μαρτίου 1861. Το συγγραφικό του έργο θεωρείται ως βάση της νεότερης ουκρανικής λογοτεχνίας και σε μεγάλο βαθμό της σύγχρονης ουκρανικής γλώσσας.
Οι Ψαλμοί του Δαβίδ - Ταράς Σεβτσένκο
Μετάφραση από τα ουκρανικά:
Ν. Λυγερός, Γ. Μασλιούκ-Κάκκου
Ταράς Σεβτσένκο
Ο σωστός άντρας στο πονηρό
συμβούλιο δεν μπαίνει,
και τον κακό δρόμο δεν παίρνει,
με το βάναυσο δε μένει.
Αλλά το νόμο του Θεού
η καρδιά του κι η θέλησή του
μαθαίνουν, και θα γίνει –
σαν στο εύφορο χωράφι
δίπλα στο νερό φυτεμένο
καταπράσινο δέντρο
με καρπούς φορτωμένο.
Έτσι κι ο άντρας
μες στο καλό ωριμάζει.
Του πονηρού και του αμαρτωλού
χάνεται το ίχνος –
σαν τη στάχτη, πάνω στη γη
που ο άνεμος σκορπίζει,
και δε θα βγουν με τους τίμιους
οι κακοί από τον τάφο.
Το έργο των καλών θα ζήσει,
το έργο των κακών θα σβήσει.
Давидові псалми 1
Тарас Шевченко
Блаженний муж на лукаву
Не вступає раду,
І не стане на путь злого,
І з лютим не сяде.
А в законі господньому
Серце його й воля
Навчається, і стане він -
Як на добрім полі
Над водою посажене
Древо зеленіє,
Плодом вкрите. Так і муж той
В добрі своїм спіє.
А лукавих, нечестивих
І слід пропадає, -
Як той попіл, над землею
Вітер розмахає,
І не встануть з праведними
Злії з домовини.
Діла добрих оновляться,
Діла злих загинуть.
12
Αν εσύ, Θεέ αγαπημένε,
με ξεχνάς για πάντα,
γυρίζεις το πρόσωπό σου,
με εγκαταλείπεις,
πόσο θα βασανίζεται η ψυχή μου
κι η καρδιά μου θα πονάει;
Πόσο o βάναυσος εχθρός
θα με κοιτάζει
και θα γελάει;.. Σώσε με,
σώσε την ψυχή μου,
να μην πει ο πονηρός εχθρός:
«Εγώ νίκησα».
Κι όλοι οι κακοί θα γελάσουν
αν πέσω στα χέρια,
στα χέρια του εχθρού μου. Σώσε με
από τον αβάσταχτο πόνο,
σώσε με! Θα προσευχηθώ
και θα τραγουδήσω
για τ' αγαθά σου με την καθαρή καρδιά μου,
με έναν ψαλμό μου σιγανό, καινούργιο.
Давидові псалми 12
Тарас Шевченко
Чи ти мене, боже милий,
Навік забуваєш,
Одвертаєш лице своє,
Мене покидаєш?
Доки буду мучить душу
І серцем боліти?
Доки буде ворог лютий
На мене дивитись
І сміятись?.. Спаси мене,
Спаси мою душу,
Да не скаже хитрий ворог:
«Я його подужав».
І всі злії посміяться,
Як упаду в руки,
В руки вражі. Спаси мене
Од лютої муки,
Спаси мене! Помолюся
І воспою знову
Твої блага чистим серцем,
Псалмом тихим, новим
43
Θεέ μου, με τ' αυτιά μας
ακούσαμε για τη δόξα σου,
οι παππούδες μας μιλάνε
για εκείνα τα παλιά αιματηρά
χρόνια∙ πώς με το χέρι
το δικό σου το σταθερό
έλυσες τα δικά μας χέρια
και σκέπασες με το χώμα
των εχθρών μας τα πτώματα.
Και τη δύναμη σου ύμνησαν
οι άνθρωποί σου και στη γαλήνη,
στην ηρεμία ξεκουράστηκαν,
δοξάζοντας το Θεό!.. Και σήμερα;..
Σκέπασες πάλι
με την ντροπή τους ανθρώπους σου,
κι εχθροί καινούργιοι
μας κομματιάζουν, σαν τα αρνιά,
και μας καταβροχθίζουν!.. Δίχως πληρωμή
και δίχως τιμή μάς έδωσες
στους εχθρούς μας τους καταραμένους.
Μας άφησες εκτεθειμένους,
στο χλευασμό των γειτόνων,
μας άφησες όπως λένε
στους κουτούς ανθρώπους.
Και μας γνέφουν χλευάζοντας,
κουνώντας το κεφάλι
και κάθε μέρα μπροστά μας -
η ντροπή μας μπροστά μας.
Κλεμμένοι και κουρασμένοι,
αλυσοδεμένοι πεθαίνουμε.
Δεν προσευχόμαστε στους ξένους θεούς,
εσένα ικετεύουμε:
«Βοήθησε μας, απάλλαξέ μας
από τον ξένο χλευασμό.
Νίκησες την πρώτη δύναμη,
νίκησε και τη δεύτερη,
πιο σκληρή!.. Σήκω, Θεέ μου,
πόσο θα κοιμάσαι,
τα δάκρυά μας να αγνοείς,
τη θλίψη μας να ξεχνάς!
Ταπεινώθηκε η ψυχή μας,
αβάσταχτη η ζωή με αλυσίδες!
Σήκω, Θεέ μου, βοήθησέ μας
να σηκωθούμε κατά του εχθρού και πάλι».
Давидові псалми 43
Тарас Шевченко
Боже, нашими ушима
Чули твою славу,
І діди нам розказують
Про давні криваві
Тії літа; як рукою
Твердою своєю
Розв'язав ти наші руки
І покрив землею
Трупи ворожі. І силу
Твою восхвалили
Твої люди і в покої,
В добрі одпочили,
Слава господа!.. А нині?..
Покрив єси знову
Срамотою свої люди,
І вороги нові
Розкрадають, як овець нас,
І жеруть!.. Без плати
І без ціни оддав єси
Ворогам проклятим.
Покинув нас на сміх людям,
В наругу сусідям,
Покинув нас, яко в притчу
Нерозумним людям.
І кивають, сміючися,
На нас головами,
І всякий день перед нами -
Стид наш перед нами.
Окрадені, замучені,
В путах умираєм.
Не молимось чужим богам,
А тебе благаєм:
«Поможи нам, ізбави нас
Вражої наруги.
Поборов ти першу силу,
Побори ж і другу,
Ще лютішу!.. Встань же, боже,
Вскую будеш спати,
Од сльоз наших одвертатись,
Скорбі забувати!
Смирилася душа наша,
Жить тяжко в оковах!
Встань же, боже, поможи нам
Встать на ката знову.
53
Θεέ μου, σώσε με, κρίνε με
με τη θέλησή σου.
Προσεύχομαι, Θεέ μου,
κάνε ν' ακουστούν
τα λόγια των χειλιών μου.
Γιατί πάτησαν την ψυχή μου
δυνατοί και ξένοι,
δε βλέπουν το Θεό επάνω,
δεν ξέρουν τι κάνουν.
Μα ο Θεός με βοηθάει
και με προστατεύει,
και σ' αυτούς με την αλήθεια του
την κακία επιστρέφει.
Θα προσευχηθώ στο Θεό
με τη μοναχική καρδιά μου,
και θα δείξω στους εχθρούς μου
το βλέμμα μου δίχως κακία...
Давидові псалми 53
Тарас Шевченко
Боже, спаси, суди мене
Ти по своїй волі.
Молюсь, господи, внуши їм
Уст моїх глаголи.
Бо на душу мою встали
Сильнії чужії,
Не зрять бога над собою,
Не знають, що діють.
А бог мені помагає,
Мене заступає
І їм правдою своєю
Вертає їх злая.
Помолюся господеві
Серцем одиноким
І на злих моїх погляну
Незлим моїм оком...
Οι ψαλμοί του Δαβίδ - 132
Ταράς Σεβτσένκο
Μετάφραση από τα ουκρανικά:
Ν. Λυγερός, Γ. Μασλιούκ-Κάκκου
Υπάρχει τίποτα καλύτερο στον κόσμο
από το να ζήσουν
ενωμένα τ’ αδέλφια και τα αγαθά
να μοιραστούν;
Σαν το μυρωμένο θυμίαμα
του έντιμου κεφαλιού,
που πέφτει σε δροσοσταλίδες
στο μούσι του Ααρών
και στα κεντημένα φύλλα
του ακριβού του ωμοφόριου
ή τη δρόσο του βουνού Χερμόν
στα ψηλά ιερά βουνά της Σιών
που πέφτει και δημιουργεί
το καλό στα ζωντανά τέκνα,
στη γη και στους ανθρώπους, —
έτσι τους εγκάρδιους δικούς του αδελφούς
δε θα ξεχάσει ο Θεός,
θα βασιλέψει στο ήρεμο σπίτι,
σ’ εκείνη την οικογένεια τη μεγάλη,
και θα τους δώσει την καλή τύχη
για όλες τις εποχές.
Давидові псалми 132
Тарас Шевченко
Чи є що краще, лучче в світі,
Як укупі жити,
Братам добрим добро певне
Пожить, не ділити?
Яко миро добровонне
З голови честної
На бороду Аароню
Спадає росою
І на шитії омети
Ризи дорогої;
Або роси єрмонськії
На святії гори
Високії сіонськії
Спадають і творять
Добро тварям земнородним,
І землі, і людям, —
Отак братів благих своїх
Господь не забуде,
Воцариться в дому тихім,
В сім’ї тій великій,
І пошле їм добру долю
Од віка до віка.
Тарас Шевченко
Блаженний муж на лукаву
Не вступає раду,
І не стане на путь злого,
І з лютим не сяде.
А в законі господньому
Серце його й воля
Навчається, і стане він -
Як на добрім полі
Над водою посажене
Древо зеленіє,
Плодом вкрите. Так і муж той
В добрі своїм спіє.
А лукавих, нечестивих
І слід пропадає, -
Як той попіл, над землею
Вітер розмахає,
І не встануть з праведними
Злії з домовини.
Діла добрих оновляться,
Діла злих загинуть.
12
Αν εσύ, Θεέ αγαπημένε,
με ξεχνάς για πάντα,
γυρίζεις το πρόσωπό σου,
με εγκαταλείπεις,
πόσο θα βασανίζεται η ψυχή μου
κι η καρδιά μου θα πονάει;
Πόσο o βάναυσος εχθρός
θα με κοιτάζει
και θα γελάει;.. Σώσε με,
σώσε την ψυχή μου,
να μην πει ο πονηρός εχθρός:
«Εγώ νίκησα».
Κι όλοι οι κακοί θα γελάσουν
αν πέσω στα χέρια,
στα χέρια του εχθρού μου. Σώσε με
από τον αβάσταχτο πόνο,
σώσε με! Θα προσευχηθώ
και θα τραγουδήσω
για τ' αγαθά σου με την καθαρή καρδιά μου,
με έναν ψαλμό μου σιγανό, καινούργιο.
Давидові псалми 12
Тарас Шевченко
Чи ти мене, боже милий,
Навік забуваєш,
Одвертаєш лице своє,
Мене покидаєш?
Доки буду мучить душу
І серцем боліти?
Доки буде ворог лютий
На мене дивитись
І сміятись?.. Спаси мене,
Спаси мою душу,
Да не скаже хитрий ворог:
«Я його подужав».
І всі злії посміяться,
Як упаду в руки,
В руки вражі. Спаси мене
Од лютої муки,
Спаси мене! Помолюся
І воспою знову
Твої блага чистим серцем,
Псалмом тихим, новим
43
Θεέ μου, με τ' αυτιά μας
ακούσαμε για τη δόξα σου,
οι παππούδες μας μιλάνε
για εκείνα τα παλιά αιματηρά
χρόνια∙ πώς με το χέρι
το δικό σου το σταθερό
έλυσες τα δικά μας χέρια
και σκέπασες με το χώμα
των εχθρών μας τα πτώματα.
Και τη δύναμη σου ύμνησαν
οι άνθρωποί σου και στη γαλήνη,
στην ηρεμία ξεκουράστηκαν,
δοξάζοντας το Θεό!.. Και σήμερα;..
Σκέπασες πάλι
με την ντροπή τους ανθρώπους σου,
κι εχθροί καινούργιοι
μας κομματιάζουν, σαν τα αρνιά,
και μας καταβροχθίζουν!.. Δίχως πληρωμή
και δίχως τιμή μάς έδωσες
στους εχθρούς μας τους καταραμένους.
Μας άφησες εκτεθειμένους,
στο χλευασμό των γειτόνων,
μας άφησες όπως λένε
στους κουτούς ανθρώπους.
Και μας γνέφουν χλευάζοντας,
κουνώντας το κεφάλι
και κάθε μέρα μπροστά μας -
η ντροπή μας μπροστά μας.
Κλεμμένοι και κουρασμένοι,
αλυσοδεμένοι πεθαίνουμε.
Δεν προσευχόμαστε στους ξένους θεούς,
εσένα ικετεύουμε:
«Βοήθησε μας, απάλλαξέ μας
από τον ξένο χλευασμό.
Νίκησες την πρώτη δύναμη,
νίκησε και τη δεύτερη,
πιο σκληρή!.. Σήκω, Θεέ μου,
πόσο θα κοιμάσαι,
τα δάκρυά μας να αγνοείς,
τη θλίψη μας να ξεχνάς!
Ταπεινώθηκε η ψυχή μας,
αβάσταχτη η ζωή με αλυσίδες!
Σήκω, Θεέ μου, βοήθησέ μας
να σηκωθούμε κατά του εχθρού και πάλι».
Μνημείο του Τάρας Σεβτσένκο, Vinnytsia, Ουκρανία
Давидові псалми 43
Тарас Шевченко
Боже, нашими ушима
Чули твою славу,
І діди нам розказують
Про давні криваві
Тії літа; як рукою
Твердою своєю
Розв'язав ти наші руки
І покрив землею
Трупи ворожі. І силу
Твою восхвалили
Твої люди і в покої,
В добрі одпочили,
Слава господа!.. А нині?..
Покрив єси знову
Срамотою свої люди,
І вороги нові
Розкрадають, як овець нас,
І жеруть!.. Без плати
І без ціни оддав єси
Ворогам проклятим.
Покинув нас на сміх людям,
В наругу сусідям,
Покинув нас, яко в притчу
Нерозумним людям.
І кивають, сміючися,
На нас головами,
І всякий день перед нами -
Стид наш перед нами.
Окрадені, замучені,
В путах умираєм.
Не молимось чужим богам,
А тебе благаєм:
«Поможи нам, ізбави нас
Вражої наруги.
Поборов ти першу силу,
Побори ж і другу,
Ще лютішу!.. Встань же, боже,
Вскую будеш спати,
Од сльоз наших одвертатись,
Скорбі забувати!
Смирилася душа наша,
Жить тяжко в оковах!
Встань же, боже, поможи нам
Встать на ката знову.
53
Θεέ μου, σώσε με, κρίνε με
με τη θέλησή σου.
Προσεύχομαι, Θεέ μου,
κάνε ν' ακουστούν
τα λόγια των χειλιών μου.
Γιατί πάτησαν την ψυχή μου
δυνατοί και ξένοι,
δε βλέπουν το Θεό επάνω,
δεν ξέρουν τι κάνουν.
Μα ο Θεός με βοηθάει
και με προστατεύει,
και σ' αυτούς με την αλήθεια του
την κακία επιστρέφει.
Θα προσευχηθώ στο Θεό
με τη μοναχική καρδιά μου,
και θα δείξω στους εχθρούς μου
το βλέμμα μου δίχως κακία...
Давидові псалми 53
Тарас Шевченко
Боже, спаси, суди мене
Ти по своїй волі.
Молюсь, господи, внуши їм
Уст моїх глаголи.
Бо на душу мою встали
Сильнії чужії,
Не зрять бога над собою,
Не знають, що діють.
А бог мені помагає,
Мене заступає
І їм правдою своєю
Вертає їх злая.
Помолюся господеві
Серцем одиноким
І на злих моїх погляну
Незлим моїм оком...
Οι ψαλμοί του Δαβίδ - 132
Ταράς Σεβτσένκο
Μετάφραση από τα ουκρανικά:
Ν. Λυγερός, Γ. Μασλιούκ-Κάκκου
Υπάρχει τίποτα καλύτερο στον κόσμο
από το να ζήσουν
ενωμένα τ’ αδέλφια και τα αγαθά
να μοιραστούν;
Σαν το μυρωμένο θυμίαμα
του έντιμου κεφαλιού,
που πέφτει σε δροσοσταλίδες
στο μούσι του Ααρών
και στα κεντημένα φύλλα
του ακριβού του ωμοφόριου
ή τη δρόσο του βουνού Χερμόν
στα ψηλά ιερά βουνά της Σιών
που πέφτει και δημιουργεί
το καλό στα ζωντανά τέκνα,
στη γη και στους ανθρώπους, —
έτσι τους εγκάρδιους δικούς του αδελφούς
δε θα ξεχάσει ο Θεός,
θα βασιλέψει στο ήρεμο σπίτι,
σ’ εκείνη την οικογένεια τη μεγάλη,
και θα τους δώσει την καλή τύχη
για όλες τις εποχές.
Давидові псалми 132
Тарас Шевченко
Чи є що краще, лучче в світі,
Як укупі жити,
Братам добрим добро певне
Пожить, не ділити?
Яко миро добровонне
З голови честної
На бороду Аароню
Спадає росою
І на шитії омети
Ризи дорогої;
Або роси єрмонськії
На святії гори
Високії сіонськії
Спадають і творять
Добро тварям земнородним,
І землі, і людям, —
Отак братів благих своїх
Господь не забуде,
Воцариться в дому тихім,
В сім’ї тій великій,
І пошле їм добру долю
Од віка до віка.
Μετάφραση, Ποίηση: Opus of N. Lygeros
Η σιωπή του Δαβίδ - Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου
- Γιατί να μην έχεις τίποτε πει;
- Δεν ήταν απαραίτητο.
- Και η αναμονή;
- Μια νέα προετοιμασία.
- Δίχως προειδοποίηση;
- Ήταν όλοι έτοιμοι.
- Σίγουρα, αλλά ...
- Δεν υπάρχει αλλά.
- Μάλλον.
- Τι πρέπει να κάνω λοιπόν;
- Εκτός από το να σωπάσεις;
- Μετά τη σιωπή.
- Δράσε.
- Μόνος;
- Όχι, μαζί με τους άλλους.
- Δίχως τίποτε να έχουμε πει.
- Σε γνωρίζουν ήδη.
- Εδώ και αιώνες.
- Αυτή είναι η ιπποσύνη.
Ο Ταράς Γριγόροβιτς Σεβτσένκο
Ο Ταράς Σεφτσένκο ήταν ουκρανός ποιητής, συγγραφέας και καλλιτέχνης, που πρωτοστάτησε στην εθνική αναγέννηση της χώρας του τον 19ο αιώνα. Τιμάται ως ο εθνικός ποιητής της Ουκρανίας.
Ο Ταράς Χριχόροβιτς Σεφτσένκο γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου (9 Μαρτίου με το νέο ημερολόγιο) του 1814 στο χωριό Μορίντσι της κεντρικής Ουκρανίας, που τότε υπαγόταν στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Ανήκε σε οικογένεια δουλοπάροικων και απελευθερώθηκε το 1838, όταν σπούδαζε ζωγραφική στην Ακαδημία Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι πρόγονοί του ήταν Κοζάκοι, που έζησαν στην περιοχή της Ζαπορίζιε (της σημερινής Κεντρικής και Ανατολικής Ουκρανίας) και πήραν μέρος στις εξεγέρσεις των Κοζάκων κατά της Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας, της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και του Χανάτου της Κριμαίας τον 17ο και 18ο αιώνα.
Η πρώτη ποιητική του συλλογή με τίτλο «Kobzar» («Ο Βάρδος», 1840) εξέφραζε το ενδιαφέρον των Ουκρανών ρομαντικών για την ιστορία και τον λαϊκό πολιτισμό της πατρίδας τους. Σύντομα όμως αποτίναξε τη νοσταλγία για τη ζωή των προγόνων του Κοζάκων και οδηγήθηκε προς μια πιο ζοφερή απεικόνιση της ουκρανικής ιστορίας, ιδιαίτερα στο μεγάλο ποίημά του «Haidamaky» (1841).
Όταν η βραχύβια μυστική «Αδελφότητα των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου», που επιδίωκε την εθνική αναγέννηση της Ουκρανίας, τέθηκε εκτός νόμου το 1847, ο Σεφτσένκο καταδικάστηκε σε εξορία στα Ουράλια, γιατί στα ποιήματά του σατίριζε την καταπίεση της Ουκρανίας από τη Ρωσία και προφήτευε τον ξεσηκωμό της.
Το πιο γνωστό του ποίημα εκείνης της περιόδου είναι το «Zapovit» («Διαθήκη», 1845), που έχει μεταφραστεί σε περίπου 150 γλώσσες και διαλέκτους του κόσμου (στα ελληνικά από τον Γιάννη Ρίτσο και τον Αλέξη Πάρνη).
Τα πρώτα χρόνια της εξορίας του έγραψε κρυφά ορισμένα ποιήματα, επειδή του απαγορευόταν να γράφει ή να ζωγραφίζει. Η δημιουργικότητά του ανανεώθηκε μετά την απελευθέρωσή του το 1857 και η μεταγενέστερη ποίησή του πραγματεύεται ιστορικά και ηθικά ζητήματα, τόσο ουκρανικά όσο και καθολικά.
Ο Ταράς Σεφτσένκο πέθανε στην Αγία Πετρούπολη στις 26 Φεβρουαρίου (10 Μαρτίου με το νέο ημερολόγιο) του 1861, σε ηλικία 47 ετών. Ο «Βάρδος», όπως τον αποκαλούν οι συμπατριώτες του, άσκησε καθοριστική επίδραση στη λογοτεχνία και στον πολιτισμό της Ουκρανίας της εποχής του και διαμόρφωσε τους όρους της εθνικής συνείδησης της Ουκρανίας τον 19ο αιώνα.
«Διαθήκη», 1845 Ταράς Σεβτσένκο
Ο Ταράς Χριχόροβιτς Σεφτσένκο γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου (9 Μαρτίου με το νέο ημερολόγιο) του 1814 στο χωριό Μορίντσι της κεντρικής Ουκρανίας, που τότε υπαγόταν στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Ανήκε σε οικογένεια δουλοπάροικων και απελευθερώθηκε το 1838, όταν σπούδαζε ζωγραφική στην Ακαδημία Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι πρόγονοί του ήταν Κοζάκοι, που έζησαν στην περιοχή της Ζαπορίζιε (της σημερινής Κεντρικής και Ανατολικής Ουκρανίας) και πήραν μέρος στις εξεγέρσεις των Κοζάκων κατά της Πολωνο-Λιθουανικής Κοινοπολιτείας, της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και του Χανάτου της Κριμαίας τον 17ο και 18ο αιώνα.
Η πρώτη ποιητική του συλλογή με τίτλο «Kobzar» («Ο Βάρδος», 1840) εξέφραζε το ενδιαφέρον των Ουκρανών ρομαντικών για την ιστορία και τον λαϊκό πολιτισμό της πατρίδας τους. Σύντομα όμως αποτίναξε τη νοσταλγία για τη ζωή των προγόνων του Κοζάκων και οδηγήθηκε προς μια πιο ζοφερή απεικόνιση της ουκρανικής ιστορίας, ιδιαίτερα στο μεγάλο ποίημά του «Haidamaky» (1841).
Όταν η βραχύβια μυστική «Αδελφότητα των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου», που επιδίωκε την εθνική αναγέννηση της Ουκρανίας, τέθηκε εκτός νόμου το 1847, ο Σεφτσένκο καταδικάστηκε σε εξορία στα Ουράλια, γιατί στα ποιήματά του σατίριζε την καταπίεση της Ουκρανίας από τη Ρωσία και προφήτευε τον ξεσηκωμό της.
Το πιο γνωστό του ποίημα εκείνης της περιόδου είναι το «Zapovit» («Διαθήκη», 1845), που έχει μεταφραστεί σε περίπου 150 γλώσσες και διαλέκτους του κόσμου (στα ελληνικά από τον Γιάννη Ρίτσο και τον Αλέξη Πάρνη).
Τα πρώτα χρόνια της εξορίας του έγραψε κρυφά ορισμένα ποιήματα, επειδή του απαγορευόταν να γράφει ή να ζωγραφίζει. Η δημιουργικότητά του ανανεώθηκε μετά την απελευθέρωσή του το 1857 και η μεταγενέστερη ποίησή του πραγματεύεται ιστορικά και ηθικά ζητήματα, τόσο ουκρανικά όσο και καθολικά.
Ο Ταράς Σεφτσένκο πέθανε στην Αγία Πετρούπολη στις 26 Φεβρουαρίου (10 Μαρτίου με το νέο ημερολόγιο) του 1861, σε ηλικία 47 ετών. Ο «Βάρδος», όπως τον αποκαλούν οι συμπατριώτες του, άσκησε καθοριστική επίδραση στη λογοτεχνία και στον πολιτισμό της Ουκρανίας της εποχής του και διαμόρφωσε τους όρους της εθνικής συνείδησης της Ουκρανίας τον 19ο αιώνα.
«Διαθήκη», 1845 Ταράς Σεβτσένκο
Απόδοση: Γιάννης Ρίτσος
Σαν θα πεθάνω να με θάψετε
πάνω στων λόφων τη γωνία,
στον κάμπο τον πλατύν ανάμεσα,
στη λατρεμένη μου Ουκρανία.
Να βλέπω τα φαρδιά χωράφια μας,
το Δνείπερο και τους γκρεμνούς του
και μέρα-νύχτα ν’ αφουγκράζομαι
τους βρόντους και τους βρυχηθμούς του.
Κι όταν μία μέρα φέρει ο Δνείπερος
το αίμα του εχθρού απ’ την Ουκρανία
ως κάτω στο γαλάζιο ακρόγιαλο
τότε θ’ αρχίσω νέα πορεία,
– βουνά και κάμπους θέ ν’ αφήσω
κ’ ίσα στο Θεό θα προχωρήσω
να του προσευχηθώ, μα ως τότε
δεν τον γνωρίζω το Θεό.
Θάψτε με, κι όρθιοι σηκωθείτε,
τις χειροπέδες σας συντρίψτε
και με το μαύρο, το εχθρικό
αίμα, τη Λευτεριά ραντίστε.
Κ’ εμένα στη μεγάλη σας φαμίλια κλείστε,
στη λεύτερη και νέα σας αγκαλιά
και να με μνημονεύετε μη λησμονήστε
με την καλή, τη σιγαλή σας τη λαλιά.
«Διαθήκη», 1845
Απόδοση: Αλέξης Πάρνης
Θάψτε με στην Ουκρανία,
όταν θα πεθάνω,
Μνήμα ανοίχτε μου σε στέππα,
σ' ένα αγνάντι απάνω.
Σ’ ένα χωματένιο τύμβο
νάμαι, σ’ όχτη πλάι
και τον Δνείπερο ν’ ακούω
π’ αγριωπός κυλάει.
Κι όταν τον εχτρό απ’ τη γη μου
το γερό του κύμα
παρασείρει... Τότε μόνο
θε να βγω απ’ το μνήμα,
Στου Θεού γω το κατώφλι
τη ψυχή θα φέρω
να δεηθεί... Μα για την ώρα
γω Θεό δεν ξέρω.
Θάψτε με και σηκωθείτε,
σπάστε μαύρα αλύσια
μ' αίμα τυράννου ραντίστε
την απόφασή σας.
Κι όταν σμίξετε σε νέα
λεύτερη οικογένεια
μη ξεχνάτε: θυμηθείτε
σιγαλά και μένα.
Σαν θα πεθάνω να με θάψετε
πάνω στων λόφων τη γωνία,
στον κάμπο τον πλατύν ανάμεσα,
στη λατρεμένη μου Ουκρανία.
Να βλέπω τα φαρδιά χωράφια μας,
το Δνείπερο και τους γκρεμνούς του
και μέρα-νύχτα ν’ αφουγκράζομαι
τους βρόντους και τους βρυχηθμούς του.
Κι όταν μία μέρα φέρει ο Δνείπερος
το αίμα του εχθρού απ’ την Ουκρανία
ως κάτω στο γαλάζιο ακρόγιαλο
τότε θ’ αρχίσω νέα πορεία,
– βουνά και κάμπους θέ ν’ αφήσω
κ’ ίσα στο Θεό θα προχωρήσω
να του προσευχηθώ, μα ως τότε
δεν τον γνωρίζω το Θεό.
Θάψτε με, κι όρθιοι σηκωθείτε,
τις χειροπέδες σας συντρίψτε
και με το μαύρο, το εχθρικό
αίμα, τη Λευτεριά ραντίστε.
Κ’ εμένα στη μεγάλη σας φαμίλια κλείστε,
στη λεύτερη και νέα σας αγκαλιά
και να με μνημονεύετε μη λησμονήστε
με την καλή, τη σιγαλή σας τη λαλιά.
«Διαθήκη», 1845
Απόδοση: Αλέξης Πάρνης
Θάψτε με στην Ουκρανία,
όταν θα πεθάνω,
Μνήμα ανοίχτε μου σε στέππα,
σ' ένα αγνάντι απάνω.
Σ’ ένα χωματένιο τύμβο
νάμαι, σ’ όχτη πλάι
και τον Δνείπερο ν’ ακούω
π’ αγριωπός κυλάει.
Κι όταν τον εχτρό απ’ τη γη μου
το γερό του κύμα
παρασείρει... Τότε μόνο
θε να βγω απ’ το μνήμα,
Στου Θεού γω το κατώφλι
τη ψυχή θα φέρω
να δεηθεί... Μα για την ώρα
γω Θεό δεν ξέρω.
Θάψτε με και σηκωθείτε,
σπάστε μαύρα αλύσια
μ' αίμα τυράννου ραντίστε
την απόφασή σας.
Κι όταν σμίξετε σε νέα
λεύτερη οικογένεια
μη ξεχνάτε: θυμηθείτε
σιγαλά και μένα.
