Κείμενα Νίκος Λυγερός
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
Αν δεν έζησες τη δεύτερη αναμονή
δεν μπορείς να καταλάβεις
τι σημαίνει να έχεις
τα χέρια σου δεμένα
πίσω στην πλάτη σου
και τα μάτια κλειστά
την ώρα που εισβάλλουν
σε όλη την πατρίδα σου
και ποδοπατούν τη γη σου
με τις βαριές αρβύλες
για να επιβάλουν την ειρήνη
που κανένας δεν αντέχει
αν δεν είναι ο ίδιος βάρβαρος,
γι'αυτό όταν δεν θυμάσαι
τίποτα από όλα αυτά
για να είσαι ευτυχισμένος
μέσα στη λήθη
και την αδιαφορία
διότι δεν θέλεις
να δεις τα θύματα
που είναι οι πρόσφυγες
οι εγκλωβισμένοι
κι οι αγνοούμενοι,
δεν μπορείς να είσαι
δικός μας.
Λυγερός: Ο σκαλισμένος πόνος
Μετάφραση Βίκυ Τσατσαμπά
Ο πόνος πρέπει να περιγράφεται να γίνει κατανοητός και υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι για να το κάνουμε. Για το κυπριακό πρόβλημα, πολλοί ήταν εκείνοι που το ανακάλυψαν μέσα από το τραγούδι του Νταλάρα. Χωρίς τη φωνή του, το κυπριακό πρόβλημα δεν θα είχε ακουστεί στο σύνολο του Ελληνισμού σε όλο τον κόσμο.
Ήταν σε θέση να δώσει μια εμβέλεια σε αυτό το ανθρώπινο πρόβλημα, σε αυτό το έγκλημα πολέμου. Για να φτάσουμε στο βάθος αυτού του πόνου έπρεπε τα χέρια να σκαλίσουν το ξύλο και να μουσκευτούν με μαύρο μελάνι, το μόνο χρώμα που επιτρέπεται. Αυτά τα χέρια ανήκουν στον Χαμπή. Είναι χάρη σ 'αυτά που ο πόνος σκαλίστηκε για να γίνει ορατός.
Τα έργα του τα πιο χαρακτηριστικά για μας, τόσο και το έργο του ως δημιουργός από το βάθος αυτού του ανθρώπινου σκισίματος χρονολογείται από το 1976, δηλαδή μόλις δύο χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974.
Η σύλληψη (1976) αποτυπώνει την στιγμή της απώλειας της ελευθερίας, τη στιγμή της αμφισβήτησης, τη στιγμή της αμφισβήτησης της ζωής. Δεν βλέπουμε παρά θύματα ωστόσο οι εκτελεστές είναι ορατοί μέσα από το βλέμμα τους.
Οι όμηροι (1976) δεν έβλεπαν, επειδή τα μάτια τους ήταν δεμένα. Τα χέρια τους δεμένα πίσω από την πλάτη τους έδειχναν την αδυναμία τους πριν από την τραγωδία. Ωστόσο, ακόμα και με μάτια δεμένα,ακόμα και με χέρια δεμένα οι όμηροι παραμένουν άνθρωποι. Ίσως υπερβολικά ανθρώπινοι. Γιατί παραμένουν ακόμα όρθιοι, παρόλα αυτά, παρά τον πόνο και την κούραση.
Η φυλάκιση (1976) είναι σίγουρα η συνέχεια αυτής της αμείλικτης λογικής της εισβολής και της τουρκικής κατοχής στην πατρίδα του γλύπτη. Αλλά είναι επίσης το μέρος όπου οι άνθρωποι βρίσκονται ενωμένοι με το ίδιο μαρτύριο, χωρισμένοι από τις οικογένειές τους, αλλά ακόμα αντιστέκονται. Θα μπορούσαν να είναι άθλιοι, αλλά η αξιοπρέπειά τους αποτελεί κίνδυνο για το καθεστώς. Τα σίδερα δεν μπορούν να προστατεύσουν τους βασανιστές.
Οι πρόσφυγες (1976) δείχνουν τα άλλα στοιχεία του κυπριακού πληθυσμού. Εκείνοι που τώρα ζουν στην εξορία στη δική τους παρτίδα. Εκείνοι που δεν μπορούν να δουν τη γη των προγόνων τους. Εκείνοι που έχουν μόνο το παρελθόν για μέλλον. Τα πάντα είναι εδώ κι όμως δεν βλέπουμε τίποτα.
Επειδή δεν έχουν πλέον τίποτα ούτε καν την ίδια τη ζωή τους. Αυτά τα έργα δείχνουν σε ποιο σημείο υπάρχει μια συνέχεια μέσα στο έργο της καταστροφής που διαπράχθηκε από το τουρκικό στρατιωτικό καθεστώς. Αυτοί οι άνδρες και αυτές οι γυναίκες μπορούν να είναι τα παιδιά των επιζώντων της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Συνεχίζουν να ζουν με τον ίδιο πόνο, επειδή δεν έχουν το δικαίωμα να πεθάνουν. Θα πρέπει να ζήσουν τη λήθη, γιατί οι άλλοι, εκείνοι που ανήκουν στη διπλωματία, τους έχουν ξεχάσει εξαιτίας άλλων παραμέτρων πιο προσοδοφόρων.
Ωστόσο ο Χαμπής μέσω της χαρακτικής του, δεν ξεχνά, κατηγορεί έτσι ότι το μέλλον δεν ασχολείται με το παρελθόν για να σταματήσει αυτή η τραγωδία, αλλά χωρίς να ξεχαστεί. Είναι με αυτή την έννοια που ο σκαλισμένος πόνος αγγίζει την ανθρωπιά των ανθρώπων. Δείχνει την αξιοπρέπεια και την των λαών αντίσταση της μνήμης.
Αν ξεχάσεις την εισβολή
πριν ετοιμάσεις σχέδια
για να κατασπαράξεις
πάντα άθελά σου
τη μνήμη του λαού μας,
γιατί κάθε φορά
που έκανες κάτι
παραλίγο
να μας σβήσεις
από τον χάρτη
γιατί δεν έμαθες ότι
ο ήλιος της δικαιοσύνης
θέλει μόνο αγωνιστές
για να γυρίσει κι όχι ραγιάδες.
11707) Αν δεν έζησες τη δεύτερη αναμονή. (ποίημα). Perfection 14 3 3/2013. - 1497) La souffrance sculptée. Perfection 6 9 10/2005. The sculpted suffering. Eλ. Ο σκαλισμένος πόνος.
Δείτε επίσης:
