Το να θεωρούμε ότι είμαστε όλοι ίδιοι δεν είναι μόνο απλοϊκό, αλλά έρχεται σε αντίφαση και με την ίδια την εξέλιξη του ανθρώπου. Όπως δεν είμαστε όλοι ίδιοι, δεν είμαστε όλοι ίσοι. Η ομοιότητα και η ισότητα δεν είναι ούτε φυσικές ούτε φυσιολογικές. Είναι ανθρώπινες έννοιες με άλλα λόγια. Πρέπει πρώτα να δεχτούμε ότι αυτές οι έννοιες δεν είναι αυτονόητες για να τις διεκδικήσουμε. Διότι το παράδοξο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ότι φαίνονται τόσο φυσιολογικά λες και υπάρχουν εξ ορισμού, που η κοινωνία δεν θεωρεί αναγκαίο να τα προστατεύσει.
Όπως πάντα, όμως, η αντίληψη αλλάζει όταν αντικρίζει βασικά υπαρξιακά προβλήματα. Όσο δεν υπάρχει πόλεμος, καταπίεση, καταπάτηση, κατοχή, καταστροφή, ο καθένας μπορεί να πιστέψει ό,τι θέλει, όταν όμως η πραγματικότητα της ιστορίας των λαών τον αγγίξει, τότε η πίστη καταρρέει.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι όχι μόνο μια δημιουργία του ανθρώπου αλλά και ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματά του. Ακριβώς γιατί δεν ανήκουν στη φύση. Η δική της νομολογία είναι πολύ πιο απλή διότι είναι απλώς μια κωδικοποίηση μιας υπάρχουσας κατάστασης. Ενώ τα ανθρώπινα δικαιώματα ανήκουν στη νοόσφαιρα του ανθρώπου. Δεν υπάρχουν άμεσα στην πραγματικότητα. Είναι μια υλοποίηση ιδεών που ξεπέρασαν την οντότητα της φύσης. Και για να κατακτήσει ο άνθρωπος αυτές τις ιδέες χρειάζονται χιλιάδες χρόνια, έτσι βλέπουμε ότι ακόμα και στην ηθική που φαίνεται οριστική για πολλούς, υπάρχει μια διαχρονική δυναμική. Διότι και σ’ αυτόν τον τομέα υπάρχει μια διαφορά μεταξύ της αναγνώρισης και της συνειδητοποίησης ενός φαινομένου. Όσο για την επίλυσή του και την εξήγησή του, ανήκουν σ’ ένα μεταγενέστερο στάδιο που μπορεί να διαμορφωθεί πάμπολλες φορές όταν έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα.
Αν προστατεύσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα ως θεωρήματα μιας πολύπλοκης θεωρίας της ηθικής, τότε συνειδητοποιούμε πόσο δύσκολο είναι να γίνουν κατανοητές ως έννοιες από τους περισσότερους. Διότι δεν ανήκουν απλά σε μια πρακτική δικαιοσύνη την οποία όλοι ξέρουν πώς λειτουργεί με όλες τις σημασίες της λέξης. Η ηθική είναι τόσο γενική στις ανθρώπινες επιστήμες που πολλοί τη μπερδεύουν με την ίδια τη θρησκεία. Ενώ κατά κάποιο τρόπο η ηθική είναι το ανθρώπινο στοιχείο της θρησκείας. Κι αυτή ακριβώς η αφηρημένη τοποθέτησή της στη γνώση δυσκολεύει τόσο πολύ τους ανθρώπους.
Ζούμε σε μια περίοδο όπου όλοι προσπαθούν να παραμερίσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα προβάλλοντας την ιδέα ότι αποτελούν λεπτομέρειες στις πολεμολογικές διαδικασίες. Αν όμως αυτό ήταν όντως αλήθεια, δεν θα υπήρχε αυτή η ανάγκη. Αντιθέτως, τα ανθρώπινα δικαιώματα ενοχλούν διότι υπάρχουν όπου υπάρχουν καταπιεσμένοι άνθρωποι. Δεν μπορούν να βάλουν στο περιθώριο την ουσία του ανθρώπου, όχι γιατί δεν γίνεται αλλά δεν έχει νόημα.
Για να ξεπεράσουν αυτό το πρόβλημα, οι ειδικοί δεν μιλούν πια για ανθρώπους μα για ζωές, και εννοούν άψυχα κορμιά που δεν ανήκουν καν στη πραγματικότητα αλλά στις στατιστικές των πολέμων.
Tα συνανθρώπινα δικαιώματα
αφορούν άμεσα τους άλλους
κι όχι μόνο τον εαυτό σου
κι αν εσύ δεν τα έχεις μέσα σου
τότε θα πεις κάτι που είναι λανθασμένο
κι ενοχλεί την ίδια την Ανθρωπότητα
για το μέλλον του Χρόνου.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα
δεν είναι για τα σκουπίδια
πρέπει να είναι ανθρώπινα
αλλά ταυτόχρονα και δικαιώματα
αλλιώς η χρήση τους εκφυλίζεται
όταν εφαρμόζονται σε περιπτώσεις
που δεν έχουν καμία σχέση
με το πολιτικό άσυλο
κι αν δεν κάνεις
τη διαφορά στην αρχή
θα την κάνεις αναγκαστικά
στο τέλος όταν θα διώξεις
αυτόν που έσωσες
κι όταν θα καταδικάσεις
σε βάσανα αυτόν
που δεν πέθανε χάρη σε σένα.
της Σοφίας Ντρέκου (Sophia Drekou)
Αρθρογράφος (BSc in Psychology)
10721 - Η ανάγκη της αναγνώρισης, Ν. Λυγερός November 29, 2012
462 - Τα ανθρώπινα δικαιώματα ως νοητική οντότητα, March 11, 2012
- Tα συνανθρώπινα δικαιώματα, Ν. Λυγερός, August 27, 2018
Κείμενα / Ποίηση: Opus of N. Lygeros,
